Α. Παπαγεωργίου
Ιατρός, Διευθυντής Αγγειοχειρουργικής Κλινικής Ν. Ν. Αθηνών
Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)
A.PapageorgiouΣ. Αντωνοπούλου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βιοχημείας – Αντιπρύτανης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Μεσογειακή δίαιτα αποτελεί μια διατροφή που είναι πλούσια σε ελαιόλαδο, φρούτα, λαχανικά, φυτικές και οσπριοειδείς ίνες και άλλα μεσογειακά τρόφιμα, και περιλαμβάνει μερικές φορές την εβδομάδα ψάρια, μέτρια ποσότητα κρασιού, χωρίς όμως να αποκλείονται τα ζωικά τρόφιμα και λίπη, αλλά να παραλαμβάνεται η μεγαλύτερη ποσότητα των κορεσμένων λιπαρών από τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Μια από τις σπουδαιότερες και πλέον συστηματικές μελέτες της Μεσογειακή δίαιτας, για εύρεση πιθανής σχέσης μεταξύ διατροφής και διαφόρων ασθενειών διεξήχθη από τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μινεσότα (ΗΠΑ), Ancel Keys, που άρχισε το 1960, έγινε σε διεθνές επίπεδο και έμεινε γνωστή σαν “μελέτη των επτά χωρών” δηλαδή ΗΠΑ, Φινλανδία, Ολλανδία, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία, Ιαπωνία και Ελλάδα.
Η μελέτη αυτή έδειξε ότι σι πληθυσμοί της Κρήτης και Κέρκυρας που καταναλώνουν ελαιόλαδο και ελάχιστα κορεσμένο λίπος και ακολουθούν τη Μεσογειακή δίαιτα, παρουσιάζουν σπάνια αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών και καρδιαγγειακές παθήσεις, ασθένειες που εμφανίζονται πολύ συχνά στους πληθυσμούς των ΗΠΑ κλπ. που έχουν υψηλή κατανάλωση ζωικών λιπών και δεν ακολουθούν τη Μεσογειακή δίαιτα. Ανάλογα αποτελέσματα με τους πληθυσμούς της Κρήτης και Κέρκυρας έδειξαν και οι Ιάπωνες, που η διατροφή τους ήταν μεν διαφορετική, αλλά ήταν πλούσια σε ψάρια. Τα αποτελέσματα αυτά έχουν επιβεβαιώσει και όλες σι μετέπειτα σχετικές μελέτες.
Δηλαδή, η ως τώρα γνωστή πια προστατευτική επίδραση που ασκεί η Μεσογειακή δίαιτα έχει προκύψει μόνο από στατιστικές μελέτες (σύγκριση αποτελεσμάτων δύο ομάδων ατόμων που ακολουθούν διαφορετική διατροφή) ή επιδημιολογικές μελέτες (σύγκριση αποτελεσμάτων δύο πληθυσμών, μίας περιοχής που έχει κάποιες διατροφικές συνήθειες, με τον πληθυσμό μίας άλλης περιοχής που έχει κάποιες διαφορετικές διατροφικές συνήθειες).
Η ερευνητική μας ομάδα έχει αναπτύξει μια νέα παγκοσμίως θεωρία για τον τρόπο σχηματισμού των αθηρωματικών πλακών και την εξήγηση της προστατευτικής δράσης που ασκεί η μεσογειακή δίαιτα έναντι των καρδιοπαθειών. Η Θεωρία αυτή, αποτελεί μια νέα προσέγγιση στο Θέμα και ενοποιεί τις υπάρχουσες Θεωρίες συνδυάζοντας τα νέα πειραματικά δεδομένα των Ελλήνων ερευνητών με τα υπάρχοντα πειραματικά αποτελέσματα της διεθνούς σχετικής βιβλιογραφίας και συμπληρώνει το παζλ των γνώσεων, έτσι ώστε να είναι δυνατή η εξήγηση των υπαρχόντων στη διεθνή βιβλιογραφία σχετικών πειραματικών δεδομένων, χωρίς τα κενά που παρουσίαζαν οι μέχρι σήμερα αποδεκτές θεωρίες.
Αναλυτικά:
Σήμερα η επικρατέστερη άποψη για το σχηματισμό των αθηρωματικών πλακών μέσα στα αγγεία που στη συνέχεια οδηγούν στην αρτηριοσκλήρυνση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, δέχεται σαν αίτιο την φλεγμονή. Η ελληνική ερευνητική ομάδα με τα αποτελέσματα των πειραμάτων της προτείνει ένα συγκεκριμένο μόριο που προκαλεί αυτή τη φλεγμονή στα αγγεία και το οποίο είναι ο PAF, ο ισχυρότερος μέχρι σήμερα γνωστός φλεγμονώδης παράγοντας. Η προστασία του οργανισμού μας από τον PAF, σε φυσιολογικές καταστάσεις, μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: 0 ένας είναι η παρεμπόδιση της οξείδωσης της 101 στο αίμα με τη λήψη τροφής πλούσιας σε αντιοξειδωτικά και αποφυγή δραστηριοτήτων που ευνοούν την οξείδωση όπως το κάπνισμα, ώστε να περιοριστεί η παραγωγή του PAF. 0 άλλος τρόπος είναι η λήψη με τη τροφή αναστολέων του PAF, ώστε να περιορίζεται η δράση του. Βέβαια η καλύτερη προστασία περιλαμβάνει το συνδυασμό και των δύο παραπάνω τρόπων.
Τα πειράματά μας έδειξαν ότι στα μεσογειακά τρόφιμα, που όπως είναι γνωστό είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, υπάρχουν και ανασταλείς του PAF. Από πολλά μεσογειακά τρόφιμα η ελληνική ερευνητική ομάδα έχει απομονώσει τέτοιους αναστολείς και σε πολλούς από αυτούς έχουν αποδείξει τη δομή του μορίου τους, που είναι πολικά λιποειδή. Αξίζει να αναφερθεί ακόμα ότι σι αναστολείς του PAF παρουσιάζουν και ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Πολλά δε αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη Ε, αποτελούν και αναστολείς του PAF. Συνεπώς με τη Μεσογειακή δίαιτα προστατευόμαστε από την ανεξέλεγκτη δράση του PAF. Έτσι, με μια νέα προσέγγιση στο Θέμα, δίνεται βιοχημική εξήγηση της στατιστικής και επιδημιολογικής παρατήρησης ότι η Μεσογειακή δίαιτα προστατεύει από τα σχηματισμό αθηρωματικών πλακών, την αρτηριοσκλήρυνση και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
2. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Σκοπός της μελέτης ήταν ο καθορισμός της σύστασης, των λιπαρών οξέων και κυρίως η διερεύνηση της ύπαρξης βιολογικά δραστικών λιποειδών στο αυγοτάραχο, τα οποία μπορούν να παίξουν προστατευτικό ρόλο έναντι καρδιοπαθειών. Μέρος επίσης της μελέτης αποτελούσε η καταγραφή των μεταβολών όλων των παραμέτρων κατά την προετοιμασία του τελικού εμπορικού προϊόντος. Για το σκοπό αυτό αναλύθηκαν δείγματα νωπού αυγοτάραχου από κέφαλο (Mugil cephalus) – καλούμενα εφεξής «νωπά» – και δείγματα αυγοτάραχου κατεργασμένου και επικαλυμμένου με κερί – καλούμενα εφεξής «κερωμένα» – που παραδόθηκαν στο εργαστήριο από την εταιρία «Τρικαλινός ΕΕ, Παραδοσιακό Αυγοτάραχο, Αλίπαστα», για λογαριασμό της οποίας έγιναν οι αναλύσεις. Προσδιορίσθηκαν οι ακόλουθες παράμετροι:
- Κύρια συστατικά: υγρασία, τέφρα, ολικά λιπαρά, ουδέτερα λιπίδια, πολικά λιπίδια, πρωτεΐνη, ενεργειακό περιεχόμενο.
- Μικροσυστατικά: χοληστερόλη, σκουαλένιο, τοκοφερόλες, πολυακόρεστα ω3 λιπαρά οξέα – 20:5ω3 (ΕΡΑ), 22:5ω3 και 22:6ω3 (DΗΑ).
- Λιπαρά οξέα: προσδιορίσθηκαν τόσο στο ολικό εκχύλισμα όσο και στα κλάσματα ουδέτερων και πολικών λιπιδίων.
- Βιολογική δραστικότητα: Τα λιποειδικά κλάσματα νωπού και κερωμένου αυγοτάραχου μελετήθηκαν ως προς την ικανότητα τους να επάγουν τη συσσώρευση αιμοπεταλίων ή να αναστέλλουν τη συσσώρευση που προκαλείται από ισχυρούς θρομβωτικούς παράγοντες όπως ο Παράγοντας Ενεργοποίησης Αιμοπεταλίων (Platelet Activating Factor, PAF) και η θρομβίνη.
2. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ
Τα δείγματα που αναλύθηκαν ήταν 3 νωπά και 3 κερωμένα αυγοτάραχα κέφαλου. Από κάθε αυγοτάραχο, το μισό δείγμα χρησίμευσε για τις αναλύσεις και το υπόλοιπο φυλάχθηκε σε βαθιά ψύξη. Από τα κερωμένα δείγματα αναλύθηκε το βρώσιμο τμήμα, αφού αφαιρέθηκε το εξωτερικό κάλυμμα από κερί. Ο προσδιορισμός της υγρασίας έγινε με λυοφιλύωση (ξήρανση υπό ελαττωμένη πίεση). Τα αφυδατωμένα – λυoφιλιωμένα – δείγματα χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό της τέφρας, της πρωτεΐνης, και του ενεργειακού περιεχομένου. Ο προσδιορισμός των ολικών λιπιδίων έγινε με εκχύλιση κατά Folch στα αρχικά δείγματα. Το εκχύλισμα των ολικών λιπιδίων χρησιμοποιήθηκε για τους προσδιορισμούς χοληστερόλης, τοκοφερόλης, λιπαρών οξέων και της βιολογικής δραστικότητας. Περαιτέρω, το εκχύλισμα των ολικών λιπιδίων διαχωρίσθηκε σε κλάσματα ουδέτερων και πολικών λιπιδίων, στα οποία προσδιορίσθηκαν τα λιπαρά οξέα και η βιολογική δραστικότητα.
- Η τέφρα προσδιορίσθηκε μετά από εκτέφρωση των δειγμάτων
- Η πρωτεΐνη προσδιορίσθηκε με τη μέθοδο Kjeldahl, (Nx6.25)
- Το ενεργειακό περιεχόμενο προσδιορίσθηκε με θερμιδόμετρο οβίδας
- Η χοληστερόλη και το σκουαλένιο προσδιορίσθηκαν με αέρια χρωματογραφία (GC/FID)
- Τα λιπαρά οξέα προσδιορίσθηκαν με αέρια χρωματογραφία (GC/MS).
- Τα πολυακόρεστα ω3 λιπαρά οξέα 20:5ω3 (ΕΡΑ), 22:5ω3 και 22:6ω3 (DHA) προσδιορίσθηκαν επί πλέον και κατά βάρος με GC/MS και χρήση προτύπου EPA
- Οι τοκοφερόλες προσδιορίσθηκαν με υγρή χρωματογραφία (HPLC)
- Για την μελέτη της βιολογικής δραστικότητας των λιποειδικών κλασμάτων αυγοτάραχου ακολουθήθηκε δημοσιευμένη μέθοδος, η οποία έχει εφαρμοστεί από το εργαστήριό μας για την ανάλυση λιποειδικών κλασμάτων από διάφορα τρόφιμα.
3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
3.1 Κύρια συστατικά και μικροσυστατικά
Στον Πίνακα 1 δίνονται οι μέσοι όροι για τα κύρια συστατικά και τα μικροσυστατικά των νωπών και κερωμένων δειγμάτων. Τα αποτελέσματα αποτελούν το μέσο όρο 3 δειγμάτων που αναλύθηκαν εις διπλούν.
Πίνακας 1. Σύσταση νωπών και κερωμένων δειγμάτων αυγοτάραχου.
3.2 Λιπαρά οξέα
Στον Πίνακα 2 δίνονται οι μέσοι όροι για τις σημαντικότερες ομάδες λιπαρών οξέων που ανιχνεύθηκαν στα δείγματα ολικών, ουδέτερων και πολικών λιποειδών αυγοτάραχου. Τα αποτελέσματα είναι ο μέσος όρος 3 δειγμάτων που αναλύθηκαν εις διπλούν.
Πίνακας 2. Κυριότερες τάξεις λιπαρών οξέων στα λιπίδια αυγοτάραχου (% ολικών λιπαρών οξέων)
Πίνακας 3. Εκατοστιαία συνεισφορά των τάξεων των λιπαρών οξέων στο συνολικό ενεργειακό περιεχόμενο του αυγοτάραχου (εξ υπολογισμού)
3.3. Βιολογική δραστικότητα λιποειδικών κλασμάτων αυγοτάραχου Μεσολογγίου σε αιμοπετάλια
Συνοπτικά τα αποτελέσματα των πειραμάτων μέτρησης της βιολογικής δραστικότητας, δίνονται στον Πίνακα 4:
Πίνακας 4. Βιολογική δραστικότητα δειγμάτων αυγοτάραχου.
1 Δείχνει το είδος της δραστικότητας του δοκιμαζόμενου κλάσματος. Το δοκιμαζόμενο κλάσμα μπορεί είτε να επάγει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων (συσσώρευση), είτε να αναστέλλει τη συσσώρευση που επάγεται από PAF και θρομβίνη (αναστολή).
2 Για όσα κλάσματα εμφανίζουν ικανότητα συσσώρευσης αιμοπεταλίων, η στήλη αυτή δείχνει την περιοχή συγκεντρώσεων του κλάσματος μέσα στην οποία μπορεί να προκληθεί συσσώρευση εκπεφρασμένη είτε ως συγκέντρωση κλάσματος (ng/μL) είτε ως ποσότητα (μg) αρχικού δείγματος αυγοτάραχου μέσα στην οποία περιέχεται η ποσότητα του λιποειδικού κλάσματος που προκαλεί συσσώρευση.
3 Για όσα κλάσματα εμφανίζουν ανασταλτική δράση έναντι της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων που προκαλείται από τον PAF, η ανασταλτική ικανότητα εκφράζεται σε IC50, το οποίο ισοδυναμεί με την συγκέντρωση του κλάσματος που μπορεί να αναστείλει κατά 50% την συσσώρευση που επάγεται από τον PAF. Μέσα σε παρένθεση εκφράζεται το IC50 ως ποσότητα (μg) αρχικού δείγματος αυγοτάραχου μέσα στην οποία περιέχεται η ποσότητα του λιποειδικού κλάσματος που προκαλεί αναστολή.
4 Για όσα κλάσματα εμφανίζουν ανασταλτική δράση έναντι της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων που προκαλείται από θρομβίνη, η ανασταλτική ικανότητα εκφράζεται σε IC50, το οποίο ισοδυναμεί με την συγκέντρωση του κλάσματος που μπορεί να αναστείλει κατά 50% την συσσώρευση που επάγεται από τη θρομβίνη. Μέσα σε παρένθεση εκφράζεται το IC50 ως ποσότητα (μg) αρχικού δείγματος αυγοτάραχου μέσα στην οποία περιέχεται η ποσότητα του λιποειδικού κλάσματος που προκαλεί αναστολή.
5 Τα αποτελέσματα εκφράζονται ως μέσος όρος ± τυπική απόκλιση τριών προσδιορισμών
4. ΣΥΖΗΤΗΣΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
4.1. Τελικό προϊόν
- Το κερωμένο αυγοτάραχο, όπως προκύπτει από τη σύστασή του, αποτελεί τρόφιμο υψηλής διατροφικής αξίας, παρέχοντας υψηλά ποσά πρωτεΐνης, ενέργειας και λίπους. Τα λιποειδή του είναι πλούσια σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (Πίνακας 2) ενώ περιέχουν αξιόλογες ποσότητες πολυακόρεστων λιπαρών οξέων της σειράς ω3. Τα ποσοστά της συνολικής ενέργειας που αντιπροσωπεύουν οι βασικές τάξεις λιπαρών οξέων (Πίνακας 3), είναι εντός των συνιστώμενων από την NCEP ποσοστών.
- Τα ω3 πολυακόρεστα που προσλαμβάνονται με κατανάλωση 100g κερωμένου προϊόντος είναι περίπου 2g (Πίνακας 1), ποσότητα που υπερβαίνει τη συνιστώμενη ημερήσια δόση στον Καναδά (1.2-1.6g) ενώ είναι δεκαπλάσια των 0.2g που είναι η συνιστώμενη ως ελάχιστη ημερήσια πρόσληψη πολυακόρεστων ω3 λιπαρών οξέων στην Βρετανία.
- Το κερωμένο αυγοτάραχο περιέχει και χοληστερόλη – 388mg/100g – σε ποσότητες χαμηλότερες από την αντίστοιχη για το χαβιάρι (δες Πίνακα Π1 Παραρτήματος). Η πρόσληψη χοληστερόλης από την κατανάλωση 100g αυγοτάραχου υπερβαίνει τη συνιστώμενη μέγιστη ημερήσια δόση των 300mg και είναι τόση όση και η πρόσληψη από κατανάλωση 1.5 μεγάλου αυγού (των 65 gr)
- Το αυγοτάραχο περιέχει σημαντική ποσότητα βιταμίνης Ε – 4mg/100g – κυρίως υπό τη μορφή α-τοκοφερόλης. Η συγκέντρωση της βιταμίνης Ε είναι χαμηλότερη από την τιμή των 7mg/100g που έχει αναφερθεί για το χαβιάρι (Πίνακας Π1), αλλά είναι 3-4 φορές υψηλότερη από τις συνήθεις τιμές σε αυγά (Πίνακες USDA). Η παρουσία αυτού του σημαντικού φυσικού αντιοξειδωτικού και η προστατευτική του δράση είναι επιθυμητή σε ένα τρόφιμο πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, η βιταμίνη Ε επιπλέον εμφανίζει ανασταλτική δράση έναντι του PAF.
- Από τη μελέτη της κατανομής των λιπαρών οξέων στα ολικά, τα ουδέτερα και τα πολικά λιποειδή του αυγοτάραχου, που δίνεται στον Πίνακα 2, προκύπτει ότι: (α) τα πολικά λιποειδή περιέχουν περισσότερα πολυακόρεστα ω3 λιπαρά οξέα σε σχέση με τα ουδέτερα λιποειδή, (β) ο λόγος 20:5ω3/22:6ω3 (EPA/DHA) στα ολικά λιποειδή του αυγοτάραχου είναι περίπου 0.5 (γ) Τα λιποειδή των αυγών του κέφαλου περιέχουν υψηλότερες ποσότητες παλμιτελαϊκού οξέος (16:1ω7) από παλμιτικό (16:0) – σε αντίθεση με τα περισσότερα αυγά ιχθύων. Τα ευρήματα αυτά βρίσκονται σε συμφωνία με τα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας για τα αυγά ψαριών.
- Αναφορικά με τη βιολογική δραστικότητα, τα ολικά λιποειδή (Total Lipids, TL), τόσο του νωπού αυγοτάραχου όσο και του κερωμένου αυγοτάραχου, εμφανίζουν ανασταλτική δράση έναντι της επαγόμενης από PAF και θρομβίνη συσσώρευσης των αιμοπεταλίων.
- Η ικανότητα αναστολής της συσσώρευσης αιμοπεταλίων των λιποειδών νωπού και κερωμένου αυγοτάραχου οφείλεται κατά κύριο λόγο στο κλάσμα των ουδετέρων λιποειδών το οποίο, τόσο για το νωπό αυγοτάραχο, όσο και για το κερωμένο αυγοτάραχο εμφανίζει ισχυρή ανασταλτική δράση έναντι του PAF και της θρομβίνης. Οι τιμές των IC50 δείχνουν ότι τα ουδέτερα λιποειδή του νωπού αυγοτάραχου είναι ελαφρά καλύτεροι αναστολείς της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων που επάγεται τόσο από PAF όσο και από θρομβίνη.
- Τα κλάσματα των πολικών λιποειδών εμφανίζουν διττή δράση. Σε χαμηλές συγκεντρώσεις είναι αναστολείς της συσσώρευσης που επάγεται από PAF και θρομβίνη, ενώ σε αρκετά μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μπορούν τα ίδια να επάγουν συσσώρευση αιμοπεταλίων. Η διττή δράση δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα δοκιμαζόμενα κλάσματα είναι μίγματα ενώσεων τα οποία είναι δυνατόν να περιέχουν ενώσεις που έχουν είτε συσσωρευτική είτε ανασταλτική δράση με αποτέλεσμα η συνολική δράση του κλάσματος να εξαρτάται από τη σχετική ποσότητα και σχετική δραστικότητα αυτών των ενώσεων.
4.2. Μεταβολές κατά την παρασκευή του αυγοτάραχου
- Από τα δεδομένα προκύπτει ότι η διαδικασία παρασκευής του αυγοτάραχου, που περιλαμβάνει αλάτισμα, ξέπλυμα, στράγγισμα, ξήρανση, κέρωμα, συσκευασία και ψύξη του έτοιμου προϊόντος, προκαλεί σχετικά μικρές μεταβολές στη σύσταση της πρώτης ύλης.
- Από τον Πίνακα 1 φαίνεται ότι η κατεργασία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του περιεχόμενου νερού και την επακόλουθη αύξηση της % περιεκτικότητας σε ολικά λιπαρά, πρωτεΐνη και ενεργειακό περιεχόμενο. Η αύξηση της τέφρας αναμένεται και λόγω της προσθήκης άλατος.
- Όσο αφορά στα μικροσυστατικά παρατηρείται σχετικά μικρή μείωση των τοκοφερολών (προφανώς λόγω οξειδωτικών δράσεων) και αύξηση της χοληστερόλης και του σκουαλενίου (κυρίως λόγω μείωσης της υγρασίας).
- Σε σχέση με τα λιπαρά οξέα, η προετοιμασία του αυγοτάραχου προκάλεσε ελαφρά αύξηση των κορεσμένων λιπαρών οξέων και ελαφρά μείωση των μονο- και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων καθώς και του λόγου ω3/ω6 στα ολικά λιπίδια (Πίνακας 1 και 2). Στα ουδέτερα και στα πολικά λιπίδια παρατηρήθηκε επίσης αύξηση των κορεσμένων λιπαρών οξέων και μείωση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και του λόγου ω3/ω6 κατά την κατεργασία (Πίνακας 2).
- Φαίνεται ότι υπάρχει μία μικρή διαφοροποίηση μεταξύ ολικών λιποειδών νωπού και κερωμένου αυγοτάραχου όσον αφορά την ικανότητα αναστολής της δράσης του ΡΑΕ και της θρομβίνης. Συγκεκριμένα, τα ολικά λιποειδή του νωπού αυγοτάραχου είναι καλύτεροι αναστολείς της επαγόμενης από θρομβίνη συσσώρευσης αιμοπεταλίων ενώ τα ολικά λιποειδή του κερωμένου αυγοτάραχου είναι καλύτεροι αναστολείς της επαγόμενης από ΡΑΕ συσσώρευσης αιμοπεταλίων.
- Συνοπτικά, τα πειράματα βιολογικής δραστικότητας δείχνουν ότι τα λιποειδή του αυγοτάραχου, τόσο νωπού όσο και επεξεργασμένου, εμφανίζουν αντιθρομβωτική δράση in vitro, αφού μπορούν να αναστείλουν τη συσσώρευση αιμοπεταλίων που επάγεται από τους ισχυρούς συσσωρευτικούς παράγοντες ΡΑΕ και θρομβίνη. Το γεγονός ότι η ανασταλτική δράση εμφανίζεται σε σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις, που αντιστοιχούν σε αρχικό δείγμα αυγοτάραχου μερικών mg, δείχνει ότι η κατανάλωση μίας συνηθισμένης μερίδας αυγοτάραχου μερικών gr θα μπορούσε να συνεισφέρει στην είσοδο ικανοποιητικής ποσότητας ενώσεων, αναστολέων της συσσώρευσης αιμοπεταλίων στο αίμα και τελικά στην μείωση της ενεργοποίησης των μηχανισμών θρόμβωσης του ανθρώπινου οργανισμού και στην προστασία έναντι καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)
S.AntonopoulouΙ. Λεονάρδος
Επίκουρος Καθηγητής Ζωολογίας – Ιχθυολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)
I.LeonardosΙ. Κατσαβός
Υπαξιωματικός Πολεμικού Ναυτικού
Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)
I.Katsavos
Γ. Ραφτόπουλος
Φαρμακοποιός
ΠΡΟΣ ΛΟΡΔΟ ΒΥΡΩΝΑ
Της Αλβιόνας γέννημα λαμπρό
στο Μεσολόγγι, ήλιος ποιος σε έχει φέρει
στην ιστορία ψάχνω για να βρω
όμοιο της ψυχής σου άλλο ταίρι.
Ποια οιμωγή στο ευγενικό σου αυτί
έφτασεν απ΄ τον άνεμο παρμένη
του πνεύματος που η χώρα του πονεί
εκλιπαρεί βοήθεια, προσμένει.
Ολόγυρα μάτια σπαρακτικά
σε πρόσωπα απόγνωσης χτισμένα
γυναίκες με τα στήθια αδειανά
αβύζαχτα παιδιά μισοσβησμένα.
Μορφές αγίων οι αγωνιστές
άγγελοι τα σπαθιά τους θα κρατήσουν
όταν ανατριχιάσουν οι κραυγές
και τ΄ ουρανού οι σάλπιγγες ηχήσουν.
Πώς είναι στους ανθρώπους μπορετό
ν΄ αφήνουν την πατρίδα, τα καλά τους
και ν άρχονται σε τόπο μακρινό
το θάνατο για νάβρουνε μπροστά τους.
Μην είναι η μοίρα τούτη θεϊκή
θυσία να γενείς στη λευτεριά των άλλων
μέρα γιορτής ανέσπερη να ΄ρθει
στον ιερό τον τόπο τον μεγάλον. –
Γεώργιος Ραφτόπουλος
Φαρμακοποιός – ποιητής
Α. Κανιούρας
Φαρμακοποιός
Μια όμορφη νεράιδα που πρόβαλε λασπωμένη και ρακένδυτη από τους βάλτους ήρθε και με ξάφνιασε εκεί, που αμέριμνος διάβαζα κάποιο μεσημέρι στο γεφυράκι του Αιτωλικού ένα βιβλίο για τους Έλληνες πρόσφυγες της Ανατολίας και του Πόντου.
Την πλησίασα, περπάτησε δίπλα μου…απέναντί μου… Την ρώτησα ποια ήταν, ποιο είναι το όνομά της. Κι εκείνη, αφού μου έδειξε τη λιμνοθάλασσα, μου εξιστόρησε αργά, βουβά, τι πρόσφερε στους μύθους του τόπου και στην ιστορία μας. Μου μίλησε ακόμα για τους καταπατητές που με διάφορους τρόπους προσπαθούν να την αφανίσουν για το «καλό μας».
Διαβεβαίωσα στη νεράιδα, πως υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που την νιώθουν και αγαπούν, αφηγούνται μύθους, ονειρεύονται και πορεύονται μαζί της. Υποσχέθηκα στην όψη της πως δεν θα την ξεχάσω όσο ζω κι ότι μέσα από τα ποιήματά μου θα αντιστεκόμαστε για χάρη της.
Εδώ, θέλω να ευχαριστήσω την μούσα μου που με βοήθησε να μεταφέρω τα λόγια της λιμνοθάλασσας καθώς και την Φαρμακευτική Εταιρία με τους συντελεστές τούτης της εκδήλωσης που με έφεραν ως εδώ και την γνώρισα. Πιο πολύ όμως θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς που αφήσατε για λίγο τον πάγκο και τις υποχρεώσεις σας και αφιερώσατε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο σας για να έρθετε ως εδώ. Δηλώσατε έτσι την παρουσία σας στην ιστορία του τόπου και συμβάλλετε ενεργά στη συνέχεια τούτου του μοναχικού αγώνα της νεράιδας, για το δικαίωμα της να υπάρχει.
ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ
Το «βήμα μου φτηνό»…
Αναπάντεχα κάποτε μου είπανε
ότι το θαύμασαν
κι έγραψα μύθους.
Ίσως… και να δόξασα στον αφανισμό τους την ιστορία
ή, η φλόγα μου, να άνοιξε την τύχη
στους παρατρεχάμενους της δεκάρας.
Ολίγον τούτο με νοιάζει.
Το μικρό τους ανάστημα προσπερνώ
και είναι ακόμα ανώφελο να τους σκέφτομαι.
Το αν ξοδεύω το πολύτιμο μελάνι για δαύτους,
είναι από παράπονο για τους φακέλους και τις φυλακές
που έφτιαξαν για μένα, να μου σφαλίσουν το στόμα.
Εγώ οδεύω τρόπο ζωής κοινό κι ομαδικό.
Χτίζω φωτιές στα περάσματα των ματιών
και φυτεύω άνθη στις παραλίες της λησμονιάς.
Σκέφτομαι εσάς που χαζεύετε με στόμα ανοιχτό
και δολοφονείτε μέσα σας
ό,τι πιο όμορφο έχετε πάνω σας, το ανάστημα.
Πονάω…
Αν τύχαινε και άνοιγε η πόρτα πάνω από τα κεφάλια σας
θα έβγαινε ο ήλιος ακριβώς εκεί,
που οι καταστολείς, σου κρέμασαν την αγχόνη.
Βολικά σας είπαν να δεχτώ το μήνυμά τους,
όπως ο βρεγμένος τη βροχή και να σωπάσω.
Όμως, η απειρία σας δεν είναι άλλοθι,
όπως δεν είναι άλλοθι το τρύπιο σακάκι
που σας φορέσανε την Κυριακή.
Δεν είμαι ένα ξεχασμένο γαρύφαλλο
που το πατάνε στη λάσπη οι αδιάφοροι.
Δεν θα δεχτώ το βολικό τους «μήνυμα», την άβολη βροχή,
ούτε το τρύπιο ένδυμα που μου έδωσαν σαν πρόσχημα «προσοχής»
Εγώ θα σκεπάσω το θάνατο με την απορία τους
και τα θολά τους μάτια με την ανέλπιδη γι’ αυτούς εμμονή μου να ζω.
Τελικά ότι κι αν γίνει
τούτο το φόνο δεν θα τον κάνουν όσο θα υπάρχω εδώ
Απλά θα οδεύω το βήμα μου στο δρόμο, όσο «φτηνό» κι αν σου τον είπαν
κι αναπάντεχα θα σημαδεύω στους μύθους μου΄
πόσοι Νέρωνες ακόμα ξώμειναν
καίγοντας ό,τι μας άφησαν σαν «κλήρο» σε τούτο το κομμάτι της γης.
Φαρμακοποιός – Ποιητής
Κ. Σταυρόπουλος
Το εν λόγω Μουσείο φιλοξενεί στις αίθουσές του πριν απ’ όλα τα ανάτυπα έργα της χαρακτικής τέχνης της Βάσως Κατράκη, τα οποία έχουν προκύψει από τη χαρακτική στο ξύλο και τη χαρακτική στο υλικό της πέτρας που το εισήγαγε πρώτη παγκόσμια η χαρισματική χαράκτρια.
Φιλοξενεί τις ίδιες τις μήτρες χάραξης στο υλικό του ξύλου και της πέτρας. Φιλοξενεί αυτόνομα αισθητικά ζωγραφικά σχέδια – σπουδές και τα σχέδια πριν τυπωθεί το είδωλό τους στην πέτρα ή στο ξύλο για να προκύψει το έργο τέχνης της χαρακτικής. Φιλοξενεί επίσης αντικείμενα τέχνης, τοποθετημένα στο χώρο και βιβλία που γράφτηκαν γι’ αυτήν καθώς και βιβλία τέχνης που πλουτίζουν τη βιβλιοθήκη του Μουσείου. Φιλοξενεί τα βότσαλα που ζωγράφισε στην πολιτική της εξορία, απομονωμένη στη Γυάρο!
Το Μουσείο Βάσως Κατράκη στεγάζει ατομικό έργο αλλά με οικουμενική εμβέλεια και είναι πρότυπο Μουσείο στα μέτρα της πρωτοπορείας της ελληνοευρωπαϊκής τέχνης.
Προέκυψε ένα έργο από τα πλαστουργά χέρια της, ένα νέο ελληνικό έργο μετά από 2500 χρόνια.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Ο Κώστας Σταυρόπουλος γεννήθηκε το 1932 στο μικρό χωριό Ηλέκτρα Μεσσηνίας του Δήμου Ανδανίας.
Από 16 – 30 χρόνων έζησε εκτός Ελλάδος. Από το 1976 μέχρι σήμερα έδρασε ως τεχνοκριτικός του εικαστικού λόγου των μορφών σε πρωτοποριακά περιοδικά τέχνης, σε εφημερίδες, οργάνωσε ομαδικές εικαστικές εκθέσεις με ενοραματικό προσανατολισμό στη σύγχρονη πρωτοπορεία της εννοιολογικής τέχνης.
Είναι συγγραφέας βιβλίων του κριτικού στοχασμού, άρθρων και δοκιμίων, με συνολική παραγωγή 4.000 σελίδων. Στο ξεκίνημά του είχε για δάσκαλό του τον ελληνογάλλο Κριστιάν Ζερβός, τον αρχιτέκτονα Πάνο Τζελέπη και τον Χρήστο Θεοδωρόπουλο. Η αρχική του ανάμειξη με την τέχνη ήταν ο χώρος του γραπτού λόγου, έμμετρου και πεζού. Αργότερα σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου σκηνοθεσία και υποκριτική Θεάτρου.
Η τελευταία του σημαντική προσπάθεια είναι η ίδρυση του Μουσείου Βάσως Κατράκη – Κέντρο Χαρακτικής Τέχνης στο Αιτωλικό, το οποίο έχει στήσει μορφοπλαστικά ανάμεσα στις 2 πορείες της μοντέρνας τέχνης και της εννοιολογικής τέχνης. Και συνεχίζει να το υπερασπίζεται σαν σύγχρονο κέντρο παραγωγής ελληνοευρωπαϊκού πολιτισμού. Είναι Αντιπρόεδρος του Διοικ. Συμβουλίου και υπεύθυνος για το σύνολο των πολιτιστικών προγραμμάτων του Μουσείου.
Φωτογραφικό υλικό