ΣΤΑΤΙΝΕΣ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ -ΚΥΠΡΟΣ (12-14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009, ΚΥΠΡΟΣ)

Οι επιπτώσεις της χοληστερόλης στο καρδιοαγγειακό σύστημα

Δρ. Ευαγόρας Νικολαΐδης

Διευθυντής Καρδιολογίας Γεν. Νοσ. Λευκωσίας

Παρά το ότι η αθηροσκλήρωση σαν εκφυλιστική ασθένεια των αρτηριών πάντα συνοδεύει τον άνθρωπο από την αρχαιότητα, μόλις τους τελευταίους δύο αιώνες αρχίσαμε να προβληματιζόμαστε γι΄ αυτή. Τον 19ο αιώνα αποδόθηκε σε υπερπλασία κυττάρων και στη δημιουργία, επούλωση και απορρόφηση των θρόμβων. Τον 20ο αιώνα συνδέθηκε στενά, κατά χρονολογική σειρά, με τη διατροφή μας, την τροποποίησή της και τη συσσώρευση λιπιδίων. Στο τέλος του περασμένου αιώνα ήταν πια καθαρό ότι όλες αυτές οι θεωρίες ήταν ορθές και συνδέθηκαν μεταξύ τους. (Θα γίνει εκτενέστερη αναφορά).

Η αθηροσκλήρωση είναι παγκόσμια ένας από τις κυριότερες αιτίες θανάτου, πολλές φορές πρόωρου θανάτου, ή/και αναπηρίας.

Οι κλινικές εκδηλώσεις της αθηροσκλήρωσης μπορεί να εκφρασθούν στις αρτηρίες διαφόρων οργάνων/συστημάτων. Στα εγκεφαλικά αγγεία μπορεί να εμφανισθεί σαν παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή με μόνιμο εγκεφαλικό. Η στεφανιαία νόσος μπορεί να εκδηλωθεί σαν οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου, αιφνίδιος καρδιακός θάνατος, καρδιακή ανεπάρκεια ή διάφορες αρρυθμίες. Σαν περιφερική αρτηριοπάθεια μπορεί να εκδηλωθεί με διαλείπουσα χωλότητα, γάγγραινα, ψυχρά επώδυνα πόδια ή στυτική δυσλειτουργία.

Οι κυριότεροι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή αθηροσκλήρωση είναι:

το κάπνισμα
δυσλιπιδαιμία

- υψηλή LDL-χοληστερόλη πλάσματος
- χαμηλή HDL-χοληστερόλη πλάσματος
- υψηλά τριγλυκερίδια πλάσματος

Ένας μικρός αριθμός παραγόντων κινδύνου συνδέονται με την πρόκληση μεγάλου αριθμού πρόωρων θανάτων και με μεγάλο μερίδιο της παγκόσμιας νοσηρότητας. Αυτοί είναι η υψηλή χοληστερόλη (4.4 εκατομμύρια θανάτων, 7.9%) τα καπνικά προϊόντα (4.9 εκατομμύρια θανάτων), υπέρταση (7.1 εκατομμύρια θανάτων).

Υπολογίζεται πως πάνω από 60% των περιπτώσεων στεφανιαίας νόσου και περίπου 40% των εγκεφαλικών επεισοδίων οφείλονται σε υψηλή χοληστερόλη. Η ορθή αγωγή της LDL-χοληστερόλης και της HDL-χοληστερόλης έχουν μεγάλη σημασία στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Η LDL- χοληστερόλη είναι ισχυρά συνδεδεμένη με την αθηροσκλήρωση και τα καρδιαγγειακά επεισόδια. Αύξησή της κατά 10% έχει σαν αποτέλεσμα περίπου 20% αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Αυτός ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται γεωμετρικά στην παρουσία και άλλων παραγόντων κινδύνου όπως η χαμηλή HDL-χοληστερόλη, το κάπνισμα, η υπέρταση, ο διαβήτης και το μεταβολικό σύνδρομο. Κατά μέσο όρο 1% μείωσή της μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κατά 1%.

Η χαμηλή HDL-χοληστερόλη στο πλάσμα αίματος θεωρείται ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για στεφανιαία νόσο. Οι αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της HDL- χοληστερόλης καταστέλλουν την αθηρογένεση. Επιδημιολογικές ενδείξεις συνδέουν χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερόλης στον ορρό με υψηλή στεφανιαία θνησιμότητα και νοσηρότητα. Αντίστοιχα, υψηλά επίπεδα HDL-χοληστερόλης συνδέονται με χαμηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αύξηση 1% της HDL- χοληστερόλης μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κατά 3% περίπου.

Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι ιδιαίτερα μεγάλος όταν μαζί με την στεφανιαία νόσο συνυπάρχουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: σακχαρώδης διαβήτης, ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, περιφερική αρτηριακή νόσος, οξύ στεφανιαίο επεισόδιο. Γυναίκες με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου έχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο και πρέπει να αντιμετωπίζονται ανάλογα. Σ΄ όλες αυτές τις ομάδες ασθενών η ρύθμιση της χοληστερόλης θα πρέπει να είναι αυστηρότερη.

Τελειώνοντας, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα συνιστώμενα επίπεδα LDL-χοληστερόλης στον ορρό ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας και άλλων επιστημονικών σωμάτων είτε της Ευρώπης είτε της Β. Αμερικής και υπολογίζονται προσωπικά για τον κάθε ασθενή. Λαμβάνονται υπόψη μεταξύ άλλων η ύπαρξη στεφανιαίας νόσου ή ισοδύναμης, το φύλο, η κληρονομικότητα, οι παράγοντες κινδύνου, η ηλικία, κ.ά. (θα γίνει αναφορά σε παραδείγματα).

Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)

E.Nikolaidis

Θεραπεία με στατίνες

Σωτήρης Φραντζέσκος

Βοηθός Διευθυντής Καρδιολογίας

Η από πολλών ετών διευκρίνιση του μηχανισμού παθογένεσης των αθηρωματικών πλακών καθώς και η διάκριση αυτών σε σταθερές και ασταθείς αθηρωματικές πλάκες, κατέδειξαν τον σημαντικό ρόλο των υπολιπιδαιμικών φαρμάκων στην πρωτογενή αλλά και δευτερογενή θεραπεία τόσον της αθηροσκληρυντικής στεφανιαίας νόσου όσο και των λοιπών αθηρωματικών αγγειοπαθειών του ανθρώπινου οργανισμού. Η από 15ετίας και πλέον χρήση των στατινών απέδειξε με πολλές κλινικοστατιστικές μελέτες ότι τα φάρμακα αυτά είναι αποτελεσματικά καλώς ανεκτά και ασφαλή φάρμακα σε σύγκριση με τα παλαιότερα λόγω και των πολλών παρενεργειών τους. Οι επιπλέον πλειοτροπικές δράσεις των στατινών τα κατέστησαν πλέον ως αναντικατάστατα φάρμακα. Νέα ώθηση στη θεραπεία της υπερλιπιδαιμίας έδωσε και η εζετιμίπη ένα νεώτερο υπολιπιδαικό φάρμακο. Οι επί 11 χρόνια σημαντικές μελέτες απέδειξαν μείωση της θνητότητας, των αγγειακών συμβάντων, των κύριων στεφανιαίων συμβάντων, μείωση των εγκεφαλικών επεισοδίων καθώς και μείωση της ανάγκης επαναιμάτωσης.

S.Frangeskos

Λειτουργικά Τρόφιμα – Μέρος της Υγιεινής Διατροφής

Ελίζα Μαρκίδου

Κλινικός Διαιτολόγος Α’, Υπεύθυνη τομέα διατροφής Υπουργείου Υγείας

Η υγιεινή διατροφή τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει τεράστια σημασία στη ζωή μας. Η υγιεινή και ορθή διατροφή, η καθημερινή άσκηση και ο υγιεινός τρόπος ζωής αποτελούν απαραίτητα στοιχεία για να εξασφαλίσουμε και να διαφυλάξουμε την υγεία μας.

Ποιες είναι όμως οι βασικές γενικές οδηγίες διατροφής όπως δίνονται στον μέσο άνθρωπο μέσα από τις Εθνικές Οδηγίες Διατροφής για ενήλικες;

Καθημερινή κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων.
Ισορροπία γευμάτων με άσκηση όσο αφορά τις θερμίδες με αποτέλεσμα τη διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους.
Διατροφή πλούσια σε δημητριακά, λαχανικά, φρούτα, όσπρια και ψάρι.
Διατροφή με μειωμένο λίπος με έμφαση στο ελαιόλαδο.
Μέτρια χρήση ζάχαρης.
Μέτρια χρήση αλατιού.
Μέτρια χρήση αλκοόλ.

Στην Κύπρο μέσα από σποραδικές έρευνες φαίνεται ότι επιβάλλεται να ευαισθητοποιήσουμε τον Κύπριο ακόμη περισσότερο στα θέματα της Υγιεινής Διατροφής. Τα ποσοστά παχυσαρκίας στη Κύπρο φτάνουν μέχρι και το 38%, ποσοστά που φτάνουν αυτά της Αμερικής και ακόμη πιο ανησυχητικά τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας που αυξάνονται ραγδαία και φτάνουν τα 45% στα κορίτσια και 31% στα αγόρια.

Μέσα λοιπόν στον διατροφικό αυτό σάλο και στην αναζήτηση μιας σωστής διατροφής για την υγεία μας τα λειτουργικά τρόφιμα έχουν τη δική τους σημασία.

Η λειτουργική Ιατρική Διατροφή συνεισφέρει στη σωστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού με φυσικό τρόπο. Η σύγχρονη διατροφή και η τεχνολογία τροφίμων έχουν συμβάλει αποτελεσματικά στην ανάπτυξη λειτουργικών τροφίμων, με μέριμνα στα ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά που η καθημερινή τους χρήση θα συμβάλει στη διατήρηση της υγείας του ανθρώπου. Τα λειτουργικά τρόφιμα παραμένουν τρόφιμα και πρέπει να επιφέρουν τα θετικά τους αποτελέσματα σε ποσότητες αντίστοιχες με αυτές που αναμένεται να καταναλωθούν στη διατροφή.

Ποια τρόφιμα θεωρούνται λειτουργικά; Μερικά από αυτά είναι:

Τα τρόφιμα που περιέχουν φυσικά βιολογικά συστατικά όπως το πορτοκάλι που περιέχει βιταμίνη Γ.
Τα τρόφιμα που περιέχουν ήδη κάποια φυσικά βιολογικά συστατικά αλλά εμπλουτίζονται με επιπλέον ποσότητα αυτού όπως τα δημητριακά προγεύματος με βιταμίνες.
Τα τρόφιμα που δεν περιέχουν αρχικά κάποιο βιολογικό συστατικό αλλά εμπλουτίζονται με αυτά όπως το γάλα με φυτοστερόλες.

Η ευεργετική δράση των λειτουργικών τροφίμων στον οργανισμό είναι μεγάλη με ιδιαίτερη σημασία στην μείωση της χοληστερόλης και στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Τρόφιμα που περιέχουν φυσικά φυτικές στερόλες που εμπλουτίζονται με αυτές βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα. Οι φυτικές στερόλες λόγω της συγγενικής τους μοριακής δομής με τη χοληστερόλης, παίρνουν τις θέσεις της χοληστερόλης στα αγγεία εμποδίζοντας την απορρόφηση της από τον οργασμό.

Η μεσογειακή διατροφή είναι πλούσια σε τροφές που αποτελούν λειτουργικά τρόφιμα όπως το ελαιόλαδο, το ψάρι, τα φρούτα και τα λαχανικά, τα όσπρια, το ψωμί και τα δημητριακά και σε συνδυασμό με τρόφιμα που είναι εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες σίγουρα αποτελούν το πιο σωστό Μοντέλο υγιεινής διατροφής στη εποχή μας.

E.Markidou

Ιστορία της Κύπρου

Αρίστος Πετρίδης

Μέλος του Παγκυπρίου Φαρμακεύτικού Συλλόγου

Το μακρινό αυτό παρελθόν αρχίζει την 8η χιλιετηρίδα π.Χ.

Εισαγωγή

Η Κύπρος βρίσκεται στη Β.Α. άκρη της Ανατολικής Μεσογείου. (το σταυροδρόμι των λαών) Στο πέρασμα των αιώνων η γεωγραφική της θέση άλλοτε τη βοήθησε κι άλλοτε την έβλαψε. Την έφερε σε άμεση επαφή με τα πρώτα μεγάλα κέντρα του πολιτισμού, την Αίγυπτο, τη Μέση Ανατολή, τη Μεσοποταμία αλλά έγινε και η αιτία να κατακτηθεί απ’ όλους όσοι έγιναν ισχυροί παράγοντες στην περιοχή, τους Ασσύριους, τους Σταυροφόρους, τους Τούρκους και άλλους.

Η Κύπρος πήρε τον εθνικό και πολιτιστικό της χαραχτήρα από τους έλληνες της μυκηναϊκής εποχής, που ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο τους τελευταίους αιώνες της εποχής του χαλκού (γύρω στο 1200 – 1050 π.Χ.). Οι Κύπριοι από τότε μίλησαν Ελληνικά και πήραν στον τρόπο ζωής τους και στον πολιτισμό τους ελληνικά χαρακτηριστικά, χωρίς ποτέ να πάψουν την επαφή τους με τις γειτονικές τους χώρες της Ανατολής. Αυτό τον εθνικό και πολιτιστικό χαραχτήρα μαζί με την ελληνική τους διάλεκτο διατήρησαν οι Κύπριοι από τ΄ αρχαία χρόνια ως σήμερα. Οι επιδράσεις των κατακτητών δεν μπόρεσαν να τους αποξενώσουν από την παράδοσή τους ούτε ν΄ αλλοιώσουν τα βασικά στοιχεία του πολιτισμού τους. Στην πληθυσμιακή σύνθεση του κυπριακού λαού, σε αρκετές περιπτώσεις, ενσωματώθηκαν και αφομοιώθηκαν ξένα στοιχεία που προέρχονταν από τους κατακτητές κι από τη γύρω περιοχή. Η πρώτη σημαντική επέμβαση όμως στην πληθυσμιακή σύνθεση του νησιού ήταν η εγκατάσταση των Τούρκων στην Κύπρο (1571 μ.Χ.) και η δημιουργία από τότε της τουρκοκυπριακής κοινότητας, που αποτέλεσε τα 18% του κυπριακού λαού.

Στις τρεις χιλιάδες χρόνια της ιστορικής του διαδρομής ο κυπριακός λαός γνώρισε πολλές τραγωδίες, κατάφερνε όμως πάντοτε να διασώζει το χαραχτήρα του και την παράδοσή του. Σήμερα, ωστόσο, η Τουρκία Κατέχει παράνομα τη μισή Κύπρο ξεριζώνοντας χιλιάδες Ελληνοκυπρίους από τις πατρογονικές τους εστίες διαχώρισε τον πληθυσμό της, και προσπαθεί να εξαφανίσει την παράδοση του κυπριακού λαού, που ξεκινά από τα βάθη των αιώνων και φτάνει ως τις μέρες μας.

Η εποχή του Λίθου 8.000 π.Χ.

Η Κύπρος κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη Νεολιθική Εποχή, όπως έχουν δείξει ως τώρα οι ανασκαφές. Το μακρινό αυτό παρελθόν αρχίζει την 8η χιλιετηρίδα π.Χ. με τους νεολιθικούς συνοικισμούς του νησιού. Την παλιά εκείνη εποχή οι πεδιάδες και τα βουνά ήταν σκεπασμένα με πυκνό δάσος κι έτσι οι πιο πολλοί συνοικισμοί ήταν κτισμένοι σε υψώματα, σε μικρή απόσταση από την παραλία. Σε μικρό ύψωμα κοντά στο ποτάμι έκτισαν τα σπίτια τους οι κάτοικοι της Χοιροκοιτίας, που είναι ο σημαντικότερος νεολιθικός συνοικισμός της Κύπρου. Οι κάτοικοι της Χοιροκοιτίας αποτελούσαν μια οργανωμένη κοινωνία, όπου, όπως φαίνεται από τις ταφές, οι γυναίκες είχαν αρκετά σημαντική θέση. Τις θρησκευτικές τους συνήθειες δείχνουν οι τελετουργίες της ταφής και τα πολλά ειδώλια που βρέθηκαν. Προτού ακόμα χρησιμοποιήσουν τον πηλό κατασκεύασαν περίτεχνα αγγεία από πέτρα. Ο συνοικισμός της Χοιροκοιτίας, με τη σημαντική αρχιτεκτονική και τον ιδιόμορφο τρόπο της ζωής του, αποτελεί ένα ξεχωριστό παράδειγμα νεολιθικού πολιτισμού στη Μέση Ανατολή.

Η εποχή του Χαλκού 3.000 π.Χ.

Η εποχή του Λίθου τελειώνει το 3000 π.Χ. και ακολουθή αυτή της χαλκολιθική εποχή (3000 – 2300 π.Χ.). Την εποχή αυτή κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην Κύπρο ο χαλκός, που επρόκειτο να παίξει τόσο σημαντικό ρόλο στην ιστορία του νησιού. Με την ανακάλυψη του χαλκού η Κύπρος απέκτησε πολύ μεγάλη σημασία σαν τόπος παραγωγής του μετάλλου. Τ΄ όνομά της ταυτίστηκε στα Λατινικά και έπειτα στις ευρωπαϊκές γλώσσες με το χαλκό, το προϊόν που τόσο άφθονο έδωσε η κυπριακή γη. Η εξόρυξη και η κατεργασία του χαλκού άρχισε από την πρώτη εποχή του χαλκού και συνεχίστηκε ως το τέλος των αρχαίων χρόνων, δηλαδή την εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας. Στα μεσαιωνικά χρόνια η παραγωγή σχεδόν σταμάτησε και τα μεταλλεία ξανάνοιξαν μόνο την εποχή της Αγγλοκρατίας. Η παραγωγή και το εμπόριο του χαλκού προσήλκυσαν τους γειτονικούς λαούς που ενδιαφέρονταν να προμηθευτούν το πολύτιμο προϊόν. Τα πλούσια ευρήματα στις ανασκαφές της εποχής αυτής δείχνουν την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων του νησιού. Για το ίδιο προϊόν έδειξαν ενδιαφέρον και οι Μυκηναίοι, παρόλο που τους χώριζε από την Κύπρο αρκετή απόσταση. Σαν έμποροι λοιπόν, έφτασαν στην Κύπρο οι Μυκηναίοι, όπως διαπιστώνουμε από τα μυκηναϊκά αγγεία που βρέθηκαν άφθονα στο νησί μας. Αντιμετωπίζοντας, δυσκολίες στην ίδια τους τη χώρα, οι Μυκηναίοι έφευγαν και σταδιακά έφταναν στην Κύπρο, όπου εγκαταστάθηκαν, μόνιμα πια, στις παραλίες του νησιού (γύρω στο 1200 π.Χ.). Το γεγονός αυτό συνδέεται με τη μυθική παράδοση που αναφέρει πως τις αρχαίες πόλεις της Κύπρου ίδρυσαν Έλληνες ήρωες του Τρωικού πολέμου, που φεύγοντας από την Τροία ήρθαν στην Κύπρο κι εγκαταστάθηκαν.

Με την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Κύπρο η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός διαδόθηκαν και το νησί πήρε από τότε ελληνικό χαρακτήρα. Αναπτύχθηκε στην Κύπρο την εποχή αυτή σύστημα γραφής, η Κυπρομινωική, που δεν έχει όμως ακόμα αποκρυπτογραφηθεί. Στο Μετινέτ Αμπού της Αιγύπτου, στο ναό του Φαραώ Ραμσή ΙΙΙ, υπάρχει μια μεγάλη επιγραφή που αναφέρει τα ονόματα των κυπριακών πόλεων (12ος αι. π.Χ.): Σαλαμίνα, Κίτιο, Μάριο, Σόλοι, Ιδάλιο, Ακάμας, Κερύνεια, Κούριο. Οι πόλεις αυτές αποτέλεσαν χωριστά βασίλεια με τους βασιλιάδες τους.

Ιστορικά χρόνια 1.000 π.Χ.

Στις αρχές της 1ης χιλιετηρίδας π.Χ. ο σίδηρος πήρε τη θέση του χαλκού στην κατασκευή των όπλων και των εργαλείων (εποχή του σιδήρου). Οι σχέσεις με την Ανατολή στα χρόνια αυτά είναι στενότερες παρά με τη Δύση και η Κύπρος δέχτηκε την εγκατάσταση των Φοινίκων. Οι Φοίνικες, λαός ναυτικός και εμπορικός της Ανατολικής Μεσογείου, έφτασαν στην Κύπρο σαν έμποροι. Έκαναν εγκαταστάσεις στις παράλιες πόλεις και έπειτα στο εσωτερικό του νησιού, για να προωθήσουν τα οικονομικά και πολιτικά τους συμφέροντα. Κυριότερο φοινικικό κέντρο ήταν το Κίτιο (σημερινή Λάρνακα). Οι Φοίνικες άφησαν στην Κύπρο αρκετά πολιτιστικά στοιχεία και αποτέλεσαν ένα υπολογίσιμο παράγοντα στην ιστορία του νησιού τ΄ αρχαία χρόνια. Ωστόσο, η εγκατάστασή τους ποτέ δεν είχε πάρει τόση έκταση, ώστε ν΄ αλλοιώσει τον εθνολογικό χαραχτήρα των Κυπρίων.

Όπως ήταν φυσικό για ένα νησί, οι Κύπριοι ανέπτυξαν και οι ίδιοι τη ναυτιλία. Την επίδοσή τους αυτή γνωρίζουμε από την εποχή του χαλκού, από τις πηγές των γειτονικών χωρών που μιλούν για το ναυτικό των Κυπρίων. Στην κατασκευή των πλοίων χρησίμευσαν τα πλούσια δάση του νησιού. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη του ναυτικού στα ιστορικά χρόνια πραγματοποιήθηκε τον 8ο αι. π.Χ.

Η Κύπρος κάτω από κατακτητές

Η Κύπρος πέρασε έπειτα στην κυριαρχία των Ασσυρίων (707 – 650 π.Χ.), που ήταν ισχυρός πολεμικός λαός της Βόρειας Μεσοποταμίας. Την εποχή αυτή η Κύπρος είχε δέκα βασίλεια. Πληρώνοντας φόρο υποτελείας, οι βασιλιάδες διατήρησαν, κάτω από τους κατακτητές, τα βασίλεια και την εξουσία τους. Η Κύπρος απαλλάχτηκε από τους Ασσυρίους το 650 π.Χ. Τα χρόνια που ακολούθησαν είναι εποχή μεγάλης ακμής για τους Κυπρίους. Αυτό γίνεται φανερό από τα ωραία αγγεία, τα αγάλματα και τους τάφους που μας άφησε η εποχή αυτή. Τα πιο σημαντικά παραδείγματα είναι οι βασιλικοί τάφοι της Ταμασσού, κτισμένοι με πελεκητές πέτρες και στολισμένοι με κιονόκρανα και ανάγλυφες διακοσμήσεις.

Στον τομέα της ποίησης έχουμε το σημαντικότερο κυπριακό ποιητικό έργο της αρχαιότητας, τα ” Κύπρια Έπη” , που σχετίζονται με την Ιλιάδα και αποδίδονται στον ποιητή Στασίνο.

Η εποχή ελευθερίας των Κυπρίων διακόπτεται με την κατάκτηση της Κύπρου από τους Αιγυπτίους (569 π.Χ.). Η Αιγυπτιακή κυριαρχία, ωστόσο, δεν ήταν καθόλου καταπιεστική και η ανάπτυξη του κυπριακού πολιτισμού συνεχίστηκε. Στην κυπριακή γλυπτική και σε άλλους τομείς της τέχνης, διαπιστώνουμε την αιγυπτιακή επίδραση.

Το 546π.Χ. ο μεγάλος βασιλιάς των Περσών Κύρος κατέκτησε τη Μικρά Ασία κάνοντας έτσι και την υποταγή της Κύπρου αναπόφευκτη. Οι Κύπριοι βασιλιάδες αναγνώρισαν την κυριαρχία των Περσών. Διατηρούσαν, ωστόσο, την αυτονομία τους, όπως φαίνεται κι από το γεγονός ότι μπορούσαν να κόβουν τα δικά τους νομίσματα. Πρώτος έκοψε νομίσματα στην Κύπρο ο βασιλιάς της Σαλαμίνας Ευέλθων (γύρω στο 538 π.Χ.). Στα χρόνια της περσικής κυριαρχίας η Κύπρος ήρθε σ΄ επαφή με τις ελληνικές πόλεις στα παράλια της Μ. Ασίας, με αποτέλεσμα η ελληνική τέχνη να επηρεάσει την κυπριακή και προπαντός στον τομέα της γλυπτικής. H επίδραση ήταν ταυτόχρονα και πολιτική. Όταν οι Ίωνες οι Έλληνες της Μ. Ασίας, επαναστάτησαν εναντίον των Περσών, επαναστάτησαν και οι Κύπριοι. Αρχηγός της επανάστασης ήταν ο Ονήσιλος, αδελφός του βασιλιά της Σαλαμίνας. Οι Ίωνες βοήθησαν τους Κυπρίους με ναυτικές δυνάμεις. Μερικοί, ωστόσο, βασιλιάδες Κύπριοι πέρασαν με το μέρος των Περσών την ώρα της μάχης και η επανάσταση είχε τραγικό τέλος. Η Κύπρος, αφού έζησε για ένα διάστημα ελεύθερη, υποδουλώθηκε και πάλι. Οι Πέρσες εφάρμοσαν σκληρά καταπιεστικά μέτρα και επέβαλαν στους Κυπρίους να τους ακολουθήσουν στην εκστρατεία τους εναντίον της Ελλάδας. Μετά τη νίκη τους στους Περσικούς Πολέμους, οι Έλληνες, εφαρμόζοντας πανελλήνια πολιτική, έκαναν εκστρατείες στην Κύπρο για να την απελευθερώσουν από τους Πέρσες. Ανάμεσα στους Έλληνες στρατηγούς ξεχωρίζει με την προσωπικότητά του ο Αθηναίος Κίμων, που πέθανε στην Κύπρο στη διάρκεια του πολέμου (449 π.Χ.). Η αθηναϊκή πολιτική εγκατέλειψε έπειτα την προσπάθεια αυτή και η Κύπρος παρέμεινε στην εξουσία των Περσών.

Ο σημαντικότερος βασιλιάς της Σαλαμίνας υπήρξε ο Ευαγόρας. Ο ηγεμόνας αυτός επιβλήθηκε σ’ ολόκληρη σχεδόν την Κύπρο και συνένωσε τις δυνάμεις του νησιού σε ηρωικό αγώνα εναντίον των Περσών. Η μεγάλη προσπάθεια του Ευαγόρα να ελευθερώσει την πατρίδα του από τους Πέρσες απέτυχε, μπόρεσε όμως να κλείσει έντιμη ειρήνη με τους Πέρσες. Στη διάρκεια της βασιλείας του, ο Ευαγόρας ανέπτυξε στενές πολιτικές και πολιτιστικές σχέσεις με την Αθήνα και αυτό είχε σαν επακόλουθο η καλλιτεχνική και πνευματική επίδραση της Ελλάδας στην Κύπρο να γίνει ισχυρότερη. Σαν αποτέλεσμα των σχέσεων του με την Ελλάδα, ο Ευαγόρας έκοψε νομίσματα με την προτομή του Έλληνα ήρωα Ηρακλή και με επιγραφή στο ελληνικό αλφάβητο αντί της συλλαβικής που χρησιμοποιούσαν ως τότε οι Κύπριοι.

Όταν ο Μακεδόνας βασιλιάς Αλέξανδρος μαζί με όλους τους Έλληνες εξεστράτευσε εναντίον του περσικού κράτους κι έγινε κυρίαρχος της Ασίας, τότε και η Κύπρος απαλλάχτηκε από τον περσικό ζυγό (332 π.Χ.). Ο Αλέξανδρος όμως πέθανε πολύ σύντομα (323 π.Χ.) και η Κύπρος, αφού για ένα διάστημα έγινε αντικείμενο ανταγωνισμού ανάμεσα στους διαδόχους του, πέρασε τελικά στην εξουσία των Ελλήνων βασιλιάδων της Αιγύπτου, γνωστών ως Πτολεμαίων (294 π.Χ.) .Οι Πτολεμαίου κυβέρνησαν άμεσα το νησί με διοικητές που έστελλαν οι ίδιοι. Η διοίκησή τους, ακολουθώντας αρχαία αιγυπτιακά πρότυπα, ήταν αυστηρά συγκεντρωτική. Ωστόσο, επέτρεψαν στις κυπριακές πόλεις να λειτουργήσουν ένα σύστημα περιορισμένης αυτοδιοίκησης.

Το “Κοινόν των Κυπρίων”, ένας θεσμός με θρησκευτικούς σκοπούς, είχε τη δικαιοδοσία να κόβει χάλκινα νομίσματα. Πρωτεύουσα της Κύπρου τα χρόνια αυτά έγινε η Πάφος.

Όταν στα χρόνια του Ιουλίου Καίσαρα οι Ρωμαίοι είχαν επιβάλει τη δύναμή τους σ’ όλη τη Μεσόγειο θάλασσα, έστειλαν στην Κύπρο το Μάρκο Κάτωνα, Ρωμαίο αριστοκράτη που κατάργησε την κυριαρχία των Πτολεμαίων και πέρασε το νησί στην εξουσία τους. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας ήταν εποχή ειρηνική για τους Κυπρίους. Όπως έκαναν σ’ όλες τις επαρχίες τους, οι Ρωμαίοι άφησαν και στην Κύπρο πολλά μνημεία αρχιτεκτονικής, που σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση στις αρχαίες πόλεις του νησιού: το θέατρο, το γυμνάσιο, η αγορά, τα λουτρά, το υδραγωγείο της Σαλαμίνας· το θέατρο, το στάδιο, ο ναός του Απόλλωνα στο Κούριο· το θέατρο στους Σόλους. Από τη ρωμαϊκή εποχή, επίσης, είναι η οικία του Διονύσου στην Πάφο με τα μωσαϊκά δάπεδα που παριστάνουν σκηνές από τη ζωή του θεού του κρασιού.

Στ’ αρχαία χρόνια η Κύπρος ήταν σημαντικό κέντρο λατρείας της Αφροδίτης, θεάς της ομορφιάς και του έρωτα. Ο ναός της βρισκόταν στην Παλιά Πάφο κι έρχονταν προσκυνητές σ΄ αυτήν απ΄ όλη την Κύπρο κι από τις άλλες χώρες του αρχαίου κόσμου.

Όσο ισχυρή όμως κι αν ήταν η παράδοση της λατρείας της θεάς, η Κύπρος έγινε πολύ νωρίς ένα από τα πρώτα κέντρα διάδοσης του Χριστιανισμού. Οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας ταξίδεψαν στην Κύπρο κι έβαλαν τις βάσεις της νέας θρησκείας. Ο Απόστολος Βαρνάβας έγινε ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κύπρου, που επρόκειτο να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και στην ιστορία του κυπριακού λαού.

Τον 4ο αι. μ.Χ. η Ρώμη, σαν πρωτεύουσα του ρωμαϊκού κράτους παραχώρησε τη θέση της στην Κωνσταντινούπολη και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, στη Βυζαντινή. Η Κύπρος πέρασε στη δικαιοδοσία της Κωνσταντινούπολης και μπήκε έτσι, στη νέα μακρόχρονη περίοδο της ιστορίας της, σαν επαρχία του βυζαντινού κράτους.

Η Κύπρος στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Η Κύπρος έζησε ειρηνικά τους πρώτους αιώνες της βυζαντινής κυριαρχίας. Τον 5ο αι. η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου αναγνωρίστηκε από τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης ως ανεξάρτητη και αυτοκέφαλη. Αυτό έδωσε στον Αρχιεπίσκοπο της Κύπρου μεγάλο κύρος.

Την ειρηνική εποχή διακόπτουν τον 7ο αι. οι αραβικές επιδρομές. Οι Άραβες, εξορμώντας για να διαδώσουν τη μωαμεθανική θρησκεία και να επεκτείνουν το ισλαμικό κράτος στη Μεσόγειο, έκαναν την Κύπρο έναν από τους πρώτους τους στόχους. Οι επιδρομές των Σαρακηνών αναστάτωσαν τη ζωή της Κύπρου για αρκετούς αιώνες. Η εποχή αυτή της ανασφάλειας και των κινδύνων τελείωσε το 965 όταν ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς νικώντας τους Άραβες απάλλαξε εντελώς το νησί από τις επιθέσεις τους.

Η Κύπρος έζησε ακόμα δυο αιώνες στο βυζαντινό κράτος, τον 11ο και το 12ο. Στα χρόνια αυτά σημειώθηκαν δυο φορές αποστασίες των διοικητών του νησιού εναντίον του αυτοκράτορα, που συνοδεύονταν από κακή διοίκηση και εκμετάλλευση. Στο μεταξύ αρχίζουν και οι σταυροφορίες της Δυτικής Ευρώπης προς τους Αγίους Τόπους. Η Κύπρος γνώρισε αρκετούς από τους Σταυροφόρους σαν πειρατές στην αρχή.

Το 1191 η Κύπρος βρισκόταν κάτω από την εξουσία του αποστάτη βυζαντινού διοικητή, Ισαακίου Κομνηνού. Τότε ακριβώς πέρασε από την Κύπρο, πηγαίνοντας στους Αγίους τόπους για την 3η σταυροφορία, ο βασιλιάς της Αγγλίας Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος. Ο Άγγλος βασιλιάς συγκρούστηκε με τον Ισαάκιο, τον νίκησε και κατέκτησε την Κύπρο. Ο Ριχάρδος πούλησε τότε την Κύπρο στο Φράγκο ευγενή, Γκυ ντε Λουζινιάν. Έτσι τελειώνει η βυζαντινή κυριαρχία στην Κύπρο και αρχίζει η Φραγκοκρατία.

Από τη βυζαντινή τέχνη σώζονται στην Κύπρο εκκλησίες με θαυμάσια μωσαϊκά, όπως η Παναγία η Αγγελόκτιστη στο Κίτι και η Παναγία Κανακαρία στην Καρπασία. Σώζονται ακόμα πολλές εκκλησίες με πλούσιες τοιχογραφίες, όπως της Παναγίας στην Ασίνου και στον Άρακα, η Εγκλείστρα του Αγίου Νεοφύτου στην Πάφο, ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης στην Κακοπετριά. Την εποχή αυτή ακόμα δημιουργήθηκαν τα μεγάλα μοναστήρια της Κύπρου, όπως του Σταυροβουνιού, του Μαχαιρά, του Κύκκου.

Η Κύπρος στα χρόνια της Φραγκοκρατίας 1992 μ.Χ.

Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας (1992-1489) η Κύπρος ήταν ξακουστό βασίλειο με λαμπρούς βασιλιάδες. Αποτελούσε προέκταση της ευρωπαϊκής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο, σε εποχή που οι Μουσουλμάνοι έπαιρναν πίσω τα εδάφη που τους είχαν αφαιρέσει οι Σταυροφόροι. Οι Φράγκοι βασιλιάδες έζησαν με πολυτέλεια και μεγαλοπρέπεια. Η λαμπρότητα αυτή ωστόσο αφορούσε μόνο τους ξένους άρχοντες. Ο ίδιος ο κυπριακός λαός βρισκόταν κάτω από σκληρό φεουδαρχικό σύστημα και οι χωρικοί σε κατάσταση δουλοπαροικίας. Οι Φράγκοι κατακτητές και προπαντός η Λατινική Εκκλησία της Κύπρου, καταδίωξαν την Ορθόδοξη Εκκλησία των Κυπρίων και προσπάθησαν, χωρίς επιτυχία, να την αποξενώσουν από το λαό. Οι Κύπριοι έμειναν πιστοί στην παράδοσή τους κι εξακολούθησαν να κτίζουν τις εκκλησίες τους στον ίδιο βυζαντινό ρυθμό, όπως και πριν. Στην ιστορία της εποχής αυτής σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι ναυτικές πόλεις της Ιταλίας, Γένοβα και Βενετία. Το 1489 οι βενετσιάνοι υποχρέωσαν την τελευταία βασίλισσα της Κύπρου σε παραίτηση και στα τείχη των κυπριακών πόλεων ανέμισαν τη σημαία του Αγίου Μάρκου. Οι Φράγκοι άφησαν στην Κύπρο εξαίρετα δείγματα γοτθικής αρχιτεκτονικής, όπως την Αγία Σοφία στη Λευκωσία, τον Άγιο Νικόλαο στην Αμμόχωστο, το μοναστήρι στο Πέλλαπαϊς και το μοναδικό στην ομορφιά του κάστρο στον Άγιο Ιλαρίωνα, πάνω στα βουνά του Πενταδάκτυλου.

Την εποχή αυτή το νησί ζούσε κάτω από την απειλητική σκιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είχε επιβάλει την κυριαρχία της σ’ όλες τις χώρες της Ανατολής. Με την επιδέξια διπλωματία τους οι Βενετσιάνοι κατάφερναν να καλοκρατούν τους Τούρκους και να παρατείνουν την εξουσία τους στην Κύπρο. Παράλληλα όμως φρόντισαν να οχυρώσουν τις κυριότερες πόλεις με τείχη και κυρίως τη Λευκωσία και την Αμμόχωστο. Το τείχος της Αμμοχώστου αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της Αναγέννησης. Ωστόσο η επίθεση των Τούρκων ήταν αναπόφευκτη. Το καλοκαίρι του 1570 τουρκικός στρατός και στόλος έφτασε στην Κύπρο και αποβιβάστηκε στην παραλία της Λάρνακας. Απ’ εκεί πέρασε στο εσωτερικό κι ύστερα από σύντομη πολιορκία, κατέλαβε τη Λευκωσία. Η χριστιανική Ευρώπη απέτυχε ή μάλλον αδιαφόρησε να εμποδίσει την κατάκτηση της Κύπρου από τους Τούρκους. Σαν αποτέλεσμα του πολέμου και της καταστροφής που έφερε η τουρκική κατάκτηση, έπεσε στο νησί μεγάλη φτώχεια και δυστυχία και ο πληθυσμός αραίωσε. Με την τουρκική κατάκτηση ένας αριθμός Τούρκων στρατιωτικών και εποίκων εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Κύπρο. Με το πέρασμα του χρόνου ο τουρκικός αυτός πληθυσμός αυξήθηκε και οι απόγονοί τους σήμερα αποτελούν την τουρκοκυπριακή κοινότητα με αναλογία 18% του κυπριακού λαού. Αυτή η τουρκική εγκατάσταση αποτέλεσε την πρώτη σοβαρή επέμβαση στη σύνθεση του πληθυσμού και δημιούργησε έναν καινούργιο παράγοντα στις ιστορικές εξελίξεις του νησιού. Σύμφωνα με συνήθεια που εφάρμοσαν σ’ ολόκληρη την αυτοκρατορία τους, οι Τούρκοι, ενίσχυσαν την Κυπριακή Εκκλησία και της παραχώρησαν προνόμια. Στον Αρχιεπίσκοπο και στους Επισκόπους έδωσαν το δικαίωμα να είναι προστάτες του λαού και αντιπρόσωποί του στο Σουλτάνο. Σαν αποτέλεσμα της τουρκικής αναγνώρισης και του ρόλου που πήρε μέσα στην υπόδουλη κυπριακή κοινωνία, η Εκκλησία, την εποχή αυτή, απέκτησε αρκετή δύναμη και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, σαν θρησκευτικός, πολιτικός, οικονομικός και κοινωνικός παράγων. Οι βαριοί φόροι και η μεγάλη εκμετάλλευση του πληθυσμού από τους Τούρκους διοικητές προκάλεσαν επανειλημμένες εξεγέρσεις του κυπριακού λαού εναντίον της οθωμανικής εξουσίας. Μαζί με τους Χριστιανούς πολλές φορές ξεσηκώνονταν και οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι του νησιού, θύματα κι αυτοί της ίδιας καταπίεσης.

Το 1821 έγινε στην Ελλάδα η επανάσταση εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας. Η συμμετοχή των Ελλήνων Κυπρίων στην ελληνική επανάσταση ήταν μεγάλη τόσο σε έμψυχο υλικό όσο και σε οικονομική βοήθεια. Οι τουρκικές αρχές έκαναν σκληρούς διωγμούς εναντίον του χριστιανικού πληθυσμού κι ένας σημαντικός αριθμός ηγετικών παραγόντων και εκκλησιαστικών αξιωματούχων εκτελέστηκαν. Το πρώτο θύμα των διωγμών ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, που τιμήθηκε από τον κυπριακό λαό σαν εθνομάρτυρας.

Το 1878, στο συνέδριο του Βερολίνου, ύστερα από παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις και πιέσεις των Άγγλων, η Τουρκία παραχώρησε την Κύπρο στη Μεγάλη Βρεττανία. Οι Τούρκοι έφυγαν ειρηνικά και τη διακυβέρνηση της Κύπρου ανέλαβαν οι Άγγλοι.

Αγγλοκρατία 1914 μ.X.

Στα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας τους οι Άγγλοι πλήρωναν ενοίκιο στην Τουρκία για την Κύπρο. Τα χρήματα αυτά εισέπρατταν από τους Κυπρίους με φορολογία. Από το 1914, όταν η Τουρκία μπήκε στον πόλεμο με το μέρος της Γερμανίας, η Αγγλία κήρυξε άκυρες τις συμφωνίες. Με τη συνθήκη της Λωζάννης (1923) , η Τουρκία αναγνώρισε την προσάρτηση της Κύπρου στην Αγγλία. Το 1925 η Κύπρος ανακηρύχθηκε αποικία του αγγλικού στέμματος. Οι Κύπριοι δέχτηκαν με χαρά τους Άγγλους, γιατί πίστευαν ότι ως χριστιανική και δημοκρατική χώρα η Αγγλία θα τους κυβερνούσε καλύτερα. Πίστευαν ακόμα ότι η Αγγλία θα παραχωρούσε την Κύπρο στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις επιθυμίες των Κυπρίων. Ο πόθος για την ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα είχε αρχίσει ν΄ αναπτύσσεται στην Κύπρο από τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας και κυριότερος στόχος στις εθνικές βλέψεις των Κυπρίων ήταν να ενωθεί η Κύπρος με το ελληνικό κράτος. Το 1882 οι Άγγλοι παραχώρησαν στους Κυπρίους σύνταγμα. Σύμφωνα μ’ αυτό οι Κύπριοι, χωριστά Έλληνες και Τούρκοι, μπορούσαν να παίρνουν μέρος στη νομοθετική εξουσία. Στην πραγματικότητα, όμως, οι Άγγλοι επέβαλλαν πάντοτε τη θέλησή τους. Στην πολιτική τους αυτή έπαιρναν τους Τούρκους αντιπροσώπους με το μέρος τους, δημιουργώντας έτσι από την αρχή διαχωριστικές τάσεις ανάμεσα στους αντιπροσώπους των δύο κοινοτήτων.

Οι σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Αγγλικής κυβέρνησης πολύ συχνά έφταναν σε ένταση. Κύρια αιτία προστριβών ήταν η συνεχής αρνητική στάση των Άγγλων στο αίτημα των Κυπρίων για παραχώρηση πραγματικών δημοκρατικών δικαιωμάτων και για πραγματοποίηση της εθνικής επιδίωξης των Κυπρίων να ενωθούν με την Ελλάδα. Η Εκκλησία εξακολουθούσε να παίζει ηγετικό ρόλο, προπαντός στα εθνικά ζητήματα. Προς την Ελλάδα ήταν προσανατολισμένη και η Μέση Εκπαίδευση, που κράτησε την ανεξαρτησία της από την αγγλική κυβέρνηση.

Η πρώτη εξέγερση των Κυπρίων εναντίον της Αγγλίας έγινε το 1931. Βασικές αιτίες ήταν η φτώχεια και η δυστυχία των Κυπρίων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της βαριάς φορολογίας, μαζί με την απογοήτευση και αγανάκτηση που προκαλούσε στο λαό η αρνητική στάση της Αγγλίας στις συνταγματικές και εθνικές διεκδικήσεις τους. Οι Άγγλοι κατέπνιξαν την επανάσταση και επέβαλαν στον κυπριακό λαό βαριά καταπιεστικά μέτρα. Ωστόσο αρκετοί Κύπριοι εθελοντές πολέμησαν στον αγγλικό στρατό στη διάρκεια του β΄ παγκοσμίου πολέμου.

Σαν υλοποίηση των υποσχέσεών τους προς τους λαούς, οι Άγγλοι έκαναν το 1948 προτάσεις στους Κυπρίους για συνταγματικές ελευθερίες και περιορισμένη αυτοκυβέρνηση. Η ηγεσία του κυπριακού λαού δε βρήκε ικανοποιητικές τις προτάσεις αυτές και τις απέρριψε. Το 1950 η Εκκλησία διοργάνωσε δημοψήφισμα, όπου η συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού ψήφισε για την ένωση. Από τη χρονιά αυτή Αρχιεπίσκοπος Κύπρου έγινε ο Μακάριος Γ’, που επρόκειτο ν΄ αναδειχθεί σαν η κυριότερη πολιτική προσωπικότητα στο νησί. Η Ελλάδα, που άρχισε πια να παίρνει ενεργότερο ρόλο στις κυπριακές υποθέσεις, κατέφυγε το 1954 στον ΟΗΕ και ζήτησε την αυτοδιάθεση της Κύπρου. Η πρώτη θέση που πήρε ο διεθνής οργανισμός ήταν αρνητική.

Το 1955 οι Κύπριοι, πιστεύοντας ότι δεν μπορούσαν με ειρηνικά μέσα να πραγματοποιήσουν τους εθνικούς τους πόθους κήρυξαν την έναρξη ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα εναντίον της Αγγλίας. Πολιτικός αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α ήταν ο Μακάριος, στρατιωτικός αρχηγός ο Γεώργιος Γρίβας. Στην επανάσταση αυτή πήραν μέρος μόνο Ελληνοκύπριοι αγωνιστές. Οι Τουρκοκύπριοι δεν πήραν μέρος, χρησιμοποιήθηκαν όμως από τους Άγγλους εναντίον των Ελληνοκυπρίων. Στη διάρκεια του αντιαποικιακού αγώνα η αγγλική πολιτική πέτυχε να αναμείξει την Τουρκία σαν “ενδιαφερόμενο μέρος”.

Το 1959 η Τουρκία, η Ελλάδα και η Αγγλία έκαναν τη συμφωνία της Ζυρίχης και στη συνέχεια τη συμφωνία του Λονδίνου, όπου κάλεσαν και εκπροσώπους των Κυπρίων να πάρουν μέρος. Με την υπογραφή των συμφωνιών αυτών έληξε ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ και ιδρύθηκε το κυπριακό κράτος. Το νέο κράτος έμπαινε κάτω από την επίβλεψη των τριών εγγυητριών δυνάμεων. Η Αγγλία κρατούσε στην Κύπρο δυο κυρίαρχες στρατιωτικές βάσεις και οι δυο άλλες χώρες έφεραν στρατιωτική δύναμη, την Ελληνική Δύναμη Κύπρου και την Τουρκική.

Η Κυπριακή Δημοκρατία

Η ανεξάρτητη ζωή της Κυπριακής Δημοκρατίας άρχισε στις 16 Αυγούστου 1960. Ύστερα από τόσους αιώνες ξένης διακυβέρνησης και κατακτητών, για πρώτη φορά οι Κύπριοι είχαν τη δική τους εξουσία. Η Κύπρος καθίσταται ισότιμο μέλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Πρώτος Πρόεδρος της Κύπρου εξελέγη ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Το πολίτευμα, όπως καθορίστηκε από το σύνταγμα της Ζυρίχης, είναι προεδρική δημοκρατία, με Πρόεδρο Ελληνοκύπριο και Αντιπρόεδρο Τουρκοκύπριο. Το σύνταγμα όμως που δόθηκε στην νεοσύστατη δημοκρατία οδηγούσε σε πολλά αδιέξοδα και δημιουργούσε διαχωριστικές τάσεις, με αποτέλεσμα της διακοινοτικές συγκρούσεις του 1963.

Τον Αύγουστο του 1964 η Τουρκία διενεργεί αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της Κύπρου. Οι τουρκοκύπριοι αυτοεγκλωβίζονται σε θύλακες και οι συγκρούσεις συνεχίζονται από το 1965-1967. Η επιβολή της χούντας στην Αθήνα τον Απρίλη του 1967 και η ανάκληση της Ελληνικής μεραρχίας που οδήγησε στην αποδυνάμωση της Κύπρου αμυντικά ο εθνικός διχασμός που ακολούθησε με αποκορύφωμα το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου εφεραν την μεγάλη τραγωδία του 1974. Η Τουρκία βρίσκοντας την ευκαιρία που από καιρό ανέμενε, εισέβαλε στην Κύπρο με πρόφαση την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης. Η άμυνα της Κύπρου ήταν εντελώς αποδιοργανωμένη και ο τουρκικός στρατός μπόρεσε, χωρίς πολλές δυσκολίες, ν΄ αποβιβαστεί στην ακτή της Κερύνειας, στις 20 Ιουλίου 1974. Μέσα σε λίγες μέρες οι Τούρκοι κατέλαβαν ένα σημαντικό μέρος του νησιού. Δείχνοντας έτσι ότι ο πραγματικός σκοπός της επίθεσης τους ήταν η κατοχή της Κύπρου, παρόλο που η συνταγματική τάξη σύντομα αποκαταστάθηκε. Στην Ελλάδα επανήλθε η δημοκρατία με πολύ ακριβό τίμημα την απώλεια της μισής Κύπρου. Αποτέλεσμα του πολέμου και της κατοχής ήταν η προσφυγοποίηση 200.000 Ελληνοκυπρίων, που κατέφυγαν στις ελεύθερες περιοχές του νησιού. Πάνω από 4.000 Κύπριοι ήταν νεκροί, γύρω στις 2.000 αγνοούμενοι και 17.000 εγκλωβισμένοι, κυρίως στην περιοχή Καρπασίας. Οι απώλειες ήταν τεράστιες και ο κυπριακός λαός βυθίστηκε σε απερίγραπτο πόνο και καταστροφή. Ο Κυπριακός λαός, ζει σήμερα την πιο κρίσιμη περίοδο της Ιστορίας του και αγωνίζεται για να επιβιώσει στον τόπο αυτό που έζησαν οι πρόγονοί του από χιλιάδες χρόνια.

A.Petridis