ΙΣΘΜΟΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ – ΒΡΑΧΑΤΙ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ (20 ΜΑΙΟΥ 2007, ΒΡΑΧΑΤΙ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ)

Γιάννης Τούντας

Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

  1. Παρουσίαση
  2. Πρόληψη Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
    • Αυξημένη Χοληστερίνη
    • Πρόληψη Στεφανιαίας Νόσου
    • Εγκεφαλικό Επεισόδιο
  3. Πρόληψη Χρόνιων Νοσημάτων
    • Σακχαρώδης Διαβήτης
    • Υπέρταση
    • Πρόληψη AIDS
  4. Πρόληψη Καρκίνων

1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)

I.Tountas

2. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ

Τι είναι η χοληστερίνη 

Η χοληστερίνη ή χοληστερόλη είναι μια λιπαρή ουσία απαραίτητη στον οργανισμό για την παραγωγή βιταμίνης D, ορμονών και χολικού οξέος.

Ένα μεγάλο μέρος της χοληστερόλης παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό στο συκώτι. Επιπλέον, την προσλαμβάνουμε και από ορισμένα ζωικά τρόφιμα όπως κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα.

Η αύξηση της χοληστερίνης στο αίμα αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία της στεφανιαίας νόσου, δηλαδή της στηθάγχης και του εμφράγματος.
Η υπερχοληστερολαιμία μαζί με το κάπνισμα, την υπέρταση και το σακχαρώδη διαβήτη αποτελούν τους 4 μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για τη στεφανιαία νόσο.

Η χοληστερίνη εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων, ιδίως των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς, σχηματίζοντας την αθηρωματική πλάκα, με συνέπεια το σχηματισμό θρόμβων και αποφράξεων των στεφανιαίων αγγείων, που οδηγούν στην εκδήλωση εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Η χοληστερίνη μεταφέρεται στο αίμα με τη βοήθεια ενώσεων που λέγονται λιποπρωτεΐνες. Ορισμένες από αυτές ευνοούν το σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας και ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία που ονομάζουμε κακή χοληστερίνη ή LDL-χοληστερίνη (φυσιολογικά επίπεδα χαμηλότερα από 100mg/dl). Άλλες δρουν προστατευτικά, βοηθώντας την εξαφάνιση της πλεονάζουσας χοληστερίνης μέσα στα κύτταρα και ανήκουν στην κατηγορία που ονομάζουμε καλή χοληστερίνη ή HDL-χοληστερίνη (φυσιολογικά επίπεδα ψηλότερα από 40mg/dl ή να αντιστοιχεί πάντα στο 95% της συνολικής χοληστερίνης). Η φυσιολογική τιμή της ολικής χοληστερόλης σε άνδρες και γυναίκες είναι μέχρι 200mg/dl. 

Οι διαταραχές της χοληστερίνης και των λιποπρωτεϊνών μπορεί να οφείλονται: 

• Σε κληρονομικούς παράγοντες.

• Σε κάποια νόσο που αυξάνει τα επίπεδα χοληστερίνης όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός ή νοσήματα των νεφρών ή του ήπατος.

• Σε διατροφικούς παράγοντες, που είναι και οι πιο συχνοί. 


Αντιμετώπιση

Η χοληστερίνη μπορεί να μειωθεί με την κατάλληλη δίαιτα και αν κριθεί αναγκαίο από το γιατρό, με τη χρήση ειδικών φαρμάκων. Η καλή χοληστερίνη μπορεί να αυξηθεί επίσης με την κατάλληλη δίαιτα, με το χάσιμο βάρους και με τη σωματική άσκηση. 

Οδηγίες Πρόληψης: 

• Καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

• Περισσότερα δημητριακά, προϊόντα ολικής αλέσεως και όσπρια.

• Περισσότερο ψάρι, κοτόπουλο, κουνέλι και σπανιότερα άπαχο μοσχάρι.

• Μειωμένη κατανάλωση χοιρινού, αρνιού, κατσικιού, βοδινού.

• Κατανάλωση άπαχου γάλακτος και γιαουρτιού.

• Περιορισμένη κατανάλωση τυριού – προτιμείστε ανθότυρο ή μυζήθρα που έχουν λιγότερα λιπαρά.

• Περιορισμένη κατανάλωση γλυκών ή φαγητών πλούσιων σε λίπος όπως παγωτά, σοκολάτες, γλυκά ή φαγητά με κρέμα γάλακτος, χάμπουργκερ, γαριδάκια, πατατάκια.

• Χρήση ελαιόλαδου στα φαγητά – αποφύγετε το βούτυρο ή τη μαργαρίνη.

• Μικρή κατανάλωση αυγών, μέχρι δύο την εβδομάδα.

• Ο λιναρόσπορος, τα αμύγδαλα και το αβοκάντο μειώνουν επίσης τη χοληστερίνη.
 

ΠΡΟΛΗΨΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ

Η στεφανιαία νόσος ή ισχαιμική καρδιοπάθεια, είναι μια συχνή και σοβαρή πάθηση της καρδιάς. Οφείλεται σε σκλήρυνση και στένωση των στεφανιαίων αγγείων, τα οποία διοχετεύουν αίμα στον καρδιακό μυ. Μπορεί να εκδηλωθεί είτε με τη μορφή της στηθάγχης, είτε με τη μορφή εμφράγματος. 

Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η στεφανιαία νόσος προκαλείται από τη σταδιακή δημιουργία της λεγόμενης αθηρωματικής πλάκας με την εναπόθεση λιπαρών ουσιών στο εσωτερικό τοίχωμα των στεφανιαίων αγγείων. Η στένωση των στεφανιαίων αρτηριών οφείλεται ακριβώς στην δημιουργία αυτής της αθηρωματικής πλάκας. Η πλήρης απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας προκαλεί το έμφραγμα του μυοκαρδίου, που συχνά οδηγεί άμεσα σε θάνατο. 

Σήμερα γνωρίζουμε τους πιο σημαντικούς παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου. Οι παράγοντες αυτοί, που ονομάζονται και παράγοντες κινδύνου είναι: 

• το κάπνισμα 

• η υπέρταση 

• ο σακχαρώδης διαβήτης 

• η καθιστική ζωή 

• η υπερχοληστερολαιμία, δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης ή κοινής χοληστερίνης στο αίμα 

Το κάπνισμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για έμφραγμα του μυοκαρδίου και αιφνίδιο θάνατο. Η στεφανιαία νόσος είναι 4 φορές πιο συχνή στους καπνιστές 15 τσιγάρων ημερησίως και πάνω, απ’ ότι στους μη- καπνιστές. 

Όσο για τη χοληστερόλη, όσο αυξάνονται τα επίπεδά της στο αίμα, τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος εμφάνισης ισχαιμικής καρδιοπάθειας. Ο κίνδυνος αυτός είναι 4 φορές μεγαλύτερος στα άτομα που η χοληστερόλη τους ξεπερνάει τα 260 mg %, σε σχέση με τα άτομα που έχουν χοληστερόλη χαμηλότερη από 200 mg %. Σε ότι αφορά την αρτηριακή πίεση, ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε άτομα που η συστολική τους πίεση είναι πάνω από 16 είναι 2,3 φορές μεγαλύτερος, απ’ ότι σε άτομα που βρίσκονται σε επίπεδα χαμηλότερα από 14. Ο σακχαρώδης διαβήτης διπλασιάζει τη συχνότητα της ισχαιμικής καρδιοπάθειας. Τέλος η καθιστική ζωή αποτελεί έναν επιπρόσθετο παράγοντα κινδύνου. 

Κάθε ένας από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, όμως ο συνδυασμός δύο ή περισσοτέρων από αυτούς τους παράγοντες είναι πολύ πιο επικίνδυνος

Επίσης κάποιο ρόλο φαίνεται να παίζει και η κληρονομικότητα, ενώ οι άνδρες έχουν γενικά μεγαλύτερη προδιάθεση στην εμφάνιση της νόσου απ’ ότι οι γυναίκες. 

H πρόληψη της στεφανιαίας νόσου βασίζεται στον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου που αναφέρθηκαν. Σημαντικό ρόλο παίζει η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση. Όταν η καθημερινή διατροφή βασίζεται κυρίως σε λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, ψάρι και πουλερικά και λιγότερο σε κόκκινο κρέας, αλλαντικά και γαλακτοκομικά, ο κίνδυνος να εμφανίσει ένα άτομο υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μειώνεται κατά πολύ. Η διατήρηση του φυσιολογικού βάρους και η αποφυγή της παχυσαρκίας προστατεύει και από την υψηλή χοληστερόλη, και από την υπέρταση και από την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη. Την ίδια προστατευτική δράση ασκεί και η καθημερινή σωματική άσκηση. Επίσης,  η διακοπή του καπνίσματος, ή καλύτερα η εξ αρχής αποφυγή της καπνιστικής συνήθειας είναι ένας πολύ ισχυρός προστατευτικός παράγοντας απέναντι στη στεφανιαία νόσο.Λόγω της μεγάλης σημασίας της χοληστερόλης, της υπέρτασης και του σακχαρώδη διαβήτη στην εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου, αλλά και άλλων παθήσεων,θεωρείται σήμερα σημαντικό να ελέγχονται συστηματικά οι παράγοντες αυτοί σε όλους τους ενήλικες και των δύο φύλων, με περιοδικές προληπτικές εξετάσεις. Έτσι μπορούμε να ανακαλύψουμε έγκαιρα τους παράγοντες αυτούς και να τους αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά με την κατάλληλη δίαιτα και σε ορισμένες περιπτώσεις και με φαρμακευτική αγωγή. 

Ο έλεγχος των παραγόντων κινδύνου που αναφέρθηκαν, έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο στα άτομα που δεν έχουν αναπτύξει ακόμη την στεφανιαία νόσο, αλλά και στα άτομα που ήδη πάσχουν από αυτήν, ακόμη και σε όσους έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση (by pass). Ελέγχοντας τους παράγοντες αυτούς μειώνουμε σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών της νόσου και κυρίως τον κίνδυνο εκδήλωσης ενός εμφράγματος του μυοκαρδίου.
 

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Τι είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο

Το εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται από αιφνίδια διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο.

Ποιές είναι οι αιτίες

Σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου διαταράσσεται αιφνίδια η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Υπάρχουν δύο τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου:

• Ο συνηθέστερος τύπος ονομάζεται ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο που καταλήγει στον εγκέφαλο αποφραχθεί ξαφνικά και σταματήσει η ροή του αίματος.
• Ο δεύτερος τύπος ονομάζεται αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει όταν αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο υποστεί ρήξη, προκαλώντας αιμορραγία.

Το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται συνήθως από έναν τραυματισμό και ως εκ τούτου δεν μπορεί να προβλεφθεί. Το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο όμως προκαλείται από απόφραξη αρτηριών, με τον ίδιο τρόπο που προκαλείται και το έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Όταν γίνει αιφνιδίως απόφραξη μιας εκ των καρωτιδικών αρτηριών, τα κύτταρα του εγκεφάλου δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο. Δεν μπορούν να λειτουργήσουν πλέον και πεθαίνουν αν δεν αποκατασταθεί σύντομα η παροχή αίματος. Τα κύτταρα του εγκεφάλου είναι πολύ ευαίσθητα στην έλλειψη οξυγόνου. Αν γίνει απόφραξη μιας μεγάλης αρτηρίας, θα προκληθεί μεγαλύτερη βλάβη σε σύγκριση με μια μικρότερη αρτηρία.

Απόφραξη μιας αρτηρίας προκαλείται συνήθως από ένα θρόβμο αίματος. Θρόμβοι αίματος σχηματίζονται στις καρωτιδικές αρτηρίες λόγω ρήξης του σχηματισμού από τη συσσώρευση λιπιδίων (πλάκα) τα οποία επικάθονται στα τοιχώματα της αρτηρίας. Η δημιουργία της πλάκας (μια διεργασία η οποία ονομάζεται αθηροσκλήρυνση) στευνεύει την αρτηρία. Όταν ραγεί αυτή η πλάκα, σχηματίζεται θρόμβος αίματος πάνω από τη ρήξη, ο οποίος μπορεί ν’ αποφράξει ολόκληρη την αρτηρία. Η διεργασία σχηματισμού ενός θρόμβου αίματος πάνω στην πλάκα ονομάζεται αθηροθρόμβωση.

Η αθηροσκλήρυνση προκαλεί προοδευτική στένωση των αρτηριών, όπου η πλάκα επικάθεται στο αρτηριακό τοίχωμα. Η αθηροθρόμβωση συμβαίνει όταν ραγεί η πλάκα και σχηματιστούν θρόμβοι αίματος, οι οποίοι προκαλούν την αιφνίδια απόφραξη μιας αρτηρίας η οποία με τη σειρά της προκαλεί το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ποιες είναι οι προειδοποιητικές ενδείξεις ενός εγκεφαλικού επεισοδίου

Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η πρόληψη. Για να το επιτύχετε, πρέπει να είστε ενήμεροι για τους παράγοντες κινδύνου και να είστε σίγουροι ότι τους έχετε υπο έλεγχο. Επίσης ο ιατρός σας έχει στη διάθεσή του, διάφορα φάρμακα και διαδικασίες, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να αποτρέψετε ένα πρώτο ή το επόμενο εγκεφαλικό επεισόδιο.

Σε πολλές περιπτώσεις το εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει χωρίς προειδοποιητικές ενδείξεις. Όμως μερικές φορές υπάρχουν προειδοποιητικά σημεία ότι έχει διαταραχθεί προσωρινά η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Οι ενδείξεις αυτές διαρκούν συνήθως για λίγα δευτερόλεπτα ή λεπτά και ονομάζονται Παροδικό Ισχαιμικό Επεισόδιο ή ΠΙΕ.

Συμπτώματα και προειδοποιητικές ενδείξεις ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή ΠΙΕ: 

Οπτικές Διαταραχές – Βραχυπρόθεσμη τύφλωση ενός οφθαλμού
– Διπλή όραση
– Θαμπή όραση

Εξασθένιση Ισορροπίας
– Ζάλη με αστάθεια βαδίσματος
– Εξασθένιση ακοής

Νευρικές Διαταραχές
– Αιφθνίδια εξασθένιση μυών στο μισό του σώματος ή το χέρι
– Μούδιασμα προσώπου, χεριών ή ποδιών

Διαταραχές Ομιλίας και Επικοινωνίας
– Αιφνίδια αδυναμία ομιλίας
– Ακατάλληλη εκφορά λόγου
– Αδυναμία κατανόησης

Αυτά τα προειδοποιητικά συμπτώμτα δεν είναι πάντοτε έντονα και μπορεί να εξαφανιστούν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα (στην περίπτωση ενός παροδικού επεισοδίου). Εύκολα θα μπορούσε να τα εκλάβει κανείς ως προσωρινή αδυναμία. Κρύβουν όμως μια πραγματική απειλη εφκεφαλικού επεισοδίου.


Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου

Κάθε ξεχωριστός παράγοντας κινδύνου αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Ο συνδυασμός διαφόρων παραγόντων κινδύνου αυξάνει σε ακόμα πιο σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο.

Οι παράγοντες κινδύνου για εγεκφαλικο επεισόδιο είναι ιδιοι με εκείνους του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Αν υποστείτε εγκεφαλικό επεισόδιο, κινδυνεύετε να υποστείτε και ένα έμφραγμα.

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να επηρεαστούν, όπως είναι η ηλικία, το φύλο (οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο) και το οικογενειακό ιστορικό. Πάντως, ορισμένοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να μεταβάλλονται βάσει των επιλογών στον τρόπο ζωής.

Με την ελάττωση των παραγόντων κινδύνου μειώνεται και ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος μυοκαρδίου ή άλλων αγγειακών νόσων.

Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο είναι οι εξής:

• Η υψηλή πίεση
• Το κάπνισμα
• Η υψηλή χοληστερόλη
• Το υπερβολικό βάρος
• Η ανθυγιεινή διατροφή
• Το άγχος
• Η έλλειψη άσκησης
• Ο διαβήτης
• Οι καρδιακές νόσοι
• Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών
• Τα αντισυλληπτικά χάπια

Οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά και είναι υπέρβαρες ή υποφέρουν από ημικρανίες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Πως θα μειώσετε τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου 

• Να μην καπνίζετε
• Να κάνετε υγιεινή διατροφή
• Να γυμνάζεστε τακτικά
• Να διατηρείτε το βάρος σας σε κανονικά επίπεδα
• Να αποφεύγετε το άγχος
• Να διατηρείτε χαμηλή τη χοληστερόλη σας
• Να διατηρείτε χαμήλη την πίεσή σας
• Να αποφεύγετε την υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών

Οι ασθενείς με διαβήτη είναι πολύ σημαντικό να ακολουθούν τις παραπάνω συμβουλές και να παρακαλουθούν τη γλυκόζη του αίματός τους τακτικά για τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου.

Οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια πρέπει να μιλήσουν με τον ιατρό ή το γυναικολόγο τους για να διαπιστώσουν αν διατρέχουν κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
 

3. ΠΡΟΛΗΨΗ ΧΡΟΝΙΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα.

Σε φυσιολογικές συνθήκες, οι διάφορες τροφές στον οργανισμό χρησιμοποιούνται με τη βοήθεια της ινσουλίνης, η οποία είναι απαραίτητη ώστε τα κύτταρα να παίρνουν την ενέργεια που χρειάζονται. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας. Ο σακχαρώδης διαβήτης οφείλεται σε ανεπάρκεια έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας ή σε μειωμένη αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης που παράγεται. Στη συγκεκριμένη πάθηση, το σάκχαρο που παίρνει ο οργανισμός από τις τροφές παραμένει στο αίμα και δεν μπαίνει στα κύτταρα. Για το λόγο αυτό, βρίσκεται σε υψηλές ποσότητες στο αίμα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 900.000 διαβητικοί, εκ των οποίων οι μισοί είναι χωρίς αγωγή και μόνο οι 250.000 είναι σωστά ρυθμισμένοι. 

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη; 
Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι: 

• αυξημένη δίψα

• πολυουρία
 
• κούραση

• έντονη πείνα που οδηγεί σε πολυφαγία

• απώλεια βάρους 

• θάμπωμα στην όραση

Πόσοι τύποι διαβήτη υπάρχουν; 

• σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1

• σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2

• ο διαβήτης κύησης

• ο λανθάνων αυτοάνοσος διαβήτης των ενηλίκων

• ο δευτεροπαθής διαβήτης, ως συνέπεια άλλων νοσημάτων και μετά από λήψη ορισμένων φαρμάκων

Η πλειοψηφία των διαβητικών ανήκουν σε έναν από τους δύο τύπους:

α) σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, στον οποίο το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη. Εμφανίζεται κατά κανόνα σε παιδιά και νέους ενήλικες. Όλοι οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, χρειάζονται ινσουλίνη για να διατηρήσουν το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα.

β) σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, στον οποίο το πάγκρεας παράγει μεν ινσουλίνη, αλλά όχι όση χρειάζεται ο οργανισμός ή η ινσουλίνη δε λειτουργεί αποτελεσματικά. Εμφανίζεται συχνότερα σε ενήλικες ή σε υπέρβαρα άτομα. Η εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έχει λάβει διεθνώς το χαρακτήρα επιδημίας. Αντιμετωπίζεται με υγιεινή διατροφή, σωματική άσκηση και αργότερα με την προσθήκη αντιδιαβητικών δισκίων στη θεραπευτική αγωγή. Σε κάποια χρονική στιγμή θα χρειαστεί και προσθήκη ινσουλίνης. 

Παράγοντες κινδύνου 
Όσον αφορά στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 δεν υπάρχουν, γνωστοί τουλάχιστον, παράγοντες κινδύνου.

Αντίθετα, στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, υπάρχουν παράγοντες κινδύνου και είναι οι ακόλουθοι: 

• Ηλικία >= 45 χρόνια

• Αυξημένο σωματικό βάρος (Δείκτης μάζας σώματος >= 25 kgr/m2)

• Γενετική προδιάθεση (Συγγενείς 1ου βαθμού με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2)

• Καθιστική ζωή

• Υπέρταση (ΑΠ>=140/90 mm/Hg)

• Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων (>= 250mg/dl)

• Χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερόλης (<=35 mg/dl)
• Ιστορικό αγγειοπάθειας 


Επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη

Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να επηρεάσει την καρδιά, τα μάτια, τα νεφρά, τα νεύρα και τα πόδια.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική, ώστε ο διαβητικός να ακολουθήσει ορισμένη θεραπεία, όχι μόνο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αλλά και για την αποφυγή ή καθυστέρηση ανάπτυξης χρόνιων επιπλοκών. 

Βάσεις της θεραπείας: 

• Εφαρμογή ειδικής δίαιτας

• Μείωση σωματικού βάρους
 
• Αύξηση της σωματικής άσκησης 

• Διακοπή του καπνίσματος 

• Χορήγηση ινσουλίνης άμεσα, όταν με τα δισκία δεν επιτυγχάνεται καλή ρύθμιση 

• Εξατομικευμένη εκπαίδευση του ασθενούς από τους επαγγελματίες υγείας, με βάση τις δικές του ανάγκες

• Αμφίδρομη επικοινωνία ασθενούς με το γιατρό με στόχο να κινητοποιηθεί, ώστε να πετύχει καλύτερη ρύθμιση

• Συστηματική εφαρμογή αυτοελέγχου, όσον αφορά στο βάρος σώματος και στο σάκχαρο αίματος (μετά από νηστεία και 2 ώρες μετά το φαγητό)

• Περιοδικός έλεγχος από καρδιολόγο, οφθαλμίατρο, διαβητολόγο και με εκτέλεση διαφόρων εξετάσεων

Οδηγίες Πρόληψης:

• Μέτρηση σακχάρου αίματος στους ενήλικες ανά τριετία και ανά 2ετία στα παχύσαρκα άτομα 

• Σωστή διατροφή:
-Αποφυγή ραφιναρισμένων υδατανθράκων (ζάχαρη, λευκό αλεύρι, σακχαρούχα ποτά).
-Πρόσληψη υδατανθράκων που ανευρίσκονται στο ρύζι, στα δημητριακά, στα όσπρια και στα περισσότερα φρούτα (αποδομούνται αργά και έτσι διατηρούν σταθερό τον δείκτη σακχάρου). 

• Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους

• Συστηματική φυσική άσκηση

ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Τι είναι η αρτηριακή πίεση 

Η αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες. Εκφράζεται με δύο αριθμούς, π.χ. 12 και 8. Οι αριθμοί αυτοί αντιστοιχούν σε 120 και 80 χιλιοστόμετρα ή mm υδραργύρου, που αποτελεί τη διεθνή μονάδα μέτρησης της πίεσης. Ο μεγαλύτερος αριθμός, ο οποίος ονομάζεται συστολική πίεση, αντιστοιχεί στην πίεση του αίματος στις αρτηρίες όταν η καρδιά συστέλλεται και αδειάζει το αίμα. Ο μικρότερος αριθμός, ο οποίος ονομάζεται διαστολική πίεση, αντιστοιχεί στην πίεση του αίματος όταν η καρδιά διαστέλλεται και ξαναγεμίζει με αίμα. 


Τι είναι η υπέρταση 

Η υπέρταση είναι μια κατάσταση, στην οποία η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη. Συνήθως δεν έχει συμπτώματα και συχνά την ανακαλύπτουμε μετά από τυχαίες μετρήσεις.

Ένα άτομο θεωρείται υπερτασικό όταν η συστολική του πίεση είναι πάνω από 140mmHg και η διαστολική του πίεση πάνω από 90mmHg.
Όταν η συστολική πίεση κυμαίνεται σε επίπεδα άνω των 120mmHg έως 140mmHg και η διαστολική στα επίπεδα των 80mmHg με 90mmHg, το άτομο ανήκει σε προ-υπερτασικό στάδιο.

Κάτω από αυτά τα επίπεδα η αρτηριακή πίεση είναι φυσιολογική.

Ωστόσο, δεδομένου ότι η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει αξιόλογες διακυμάνσεις, πριν το χαρακτηρισμό ενός ατόμου ως υπερτασικού και την έναρξη θεραπείας, πρέπει να γίνουν επανειλημμένες μετρήσεις μέσα σε μια μεγάλη περίοδο, ώστε να επιβεβαιωθεί η αυξημένη τιμή της αρτηριακής πίεσης.

Η υπέρταση αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την υγεία. Όπως ήδη τονίστηκε, στην Ελλάδα 1 στα 4 άτομα είναι υπερτασικό. 


Από τους υπερτασικούς: 
• το 37% δε γνωρίζει ότι πάσχει από υπέρταση

• το 11% δεν ακολουθεί θεραπεία

• το 37% ακολουθεί ανεπαρκή θεραπεία και μόνο 

• το 22% είναι σωστά ρυθμισμένο.

Από την υπέρταση κινδυνεύουν κυρίως η καρδιά, ο εγκέφαλος και τα νεφρά. 

Η λειτουργία της καρδιάς δυσκολεύεται στα άτομα εκείνα που έχουν υψηλή πίεση, με αποτέλεσμα την κόπωση του ζωτικού αυτού οργάνου, και την εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας. Επίσης η υψηλή πίεση ευνοεί την εναπόθεση λίπους στα τοιχώματα των στεφανιαίων αγγείων, που αιματώνουν την καρδιά. 

Έτσι αυξάνει ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου και εμφράγματος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιοπάθειας σε άτομα με αρτηριακή πίεση πάνω από 160 mmHg είναι 2,3 φορές μεγαλύτερος, απ’ ότι σε άτομα με αρτηριακή πίεση κάτω από 140mmHg. H βλάβη που προκαλείται στα αγγεία του εγκεφάλου μπορεί να γίνει η αιτία ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή μιας σταδιακής καταστροφής των κυττάρων του εγκεφάλου με πολύ σημαντικές συνέπειες για τη σωματική και ψυχική υγεία. 

Η υπέρταση μπορεί επίσης να προκαλέσει και βλάβη στις νεφρικές αρτηρίες, με συνέπεια τη σταδιακή καταστροφή των νεφρών και τη νεφρική ανεπάρκεια. Υπάρχουν παράγοντες που δημιουργούν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει ένα άτομο υπέρταση. Οι παράγοντες αυτοί είναι η παχυσαρκία, η αυξημένη κατανάλωση αλατιού, το αλκοόλ, η καθιστική ζωή, καθώς και η κληρονομικότητα. Επίσης ο κίνδυνος της υπέρτασης αυξάνει με την ηλικία και ιδίως μετά τα 50 χρόνια.

Για κάποιον λοιπόν που είναι υπερτασικός και δεν έχει διαγνωστεί, ώστε να ξεκινήσει θεραπεία, αυξάνει ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου και νεφρικής ανεπάρκειας. 

Παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση υπέρτασης 

Υπάρχουν παράγοντες που δημιουργούν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει ένα άτομο υπέρταση. Οι παράγοντες αυτοί είναι:

• το οικογενειακό ιστορικό αυξημένης υπέρτασης

• η παχυσαρκία 

• η υπερβολική πρόσληψη αλατιού 

• το αλκοόλ

• η καθιστική ζωή 

• το άγχος 

• η ηλικία (ο κίνδυνος της υπέρτασης αυξάνει με την ηλικία)

Με εξαίρεση λοιπόν την ηλικία και την κληρονομικότητα, τους υπόλοιπους παράγοντες μπορούμε να τους ελέγξουμε σχετικά εύκολα και να προλάβουμε την εμφάνιση της υπέρτασης.
Η θεραπεία της υπέρτασης έχει σαν στόχο να φέρει την αρτηριακή πίεση στα φυσιολογικά επίπεδα μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο των επιπλοκών. Αυτό γίνεται συνήθως σχετικά εύκολα εάν ακολουθήσουμε την σωστή αγωγή. Ο στόχος μας είναι ο περιορισμός της αρτηριακής πίεσης σε επίπεδα κάτω από 14 για τη συστολική και κάτω από 9 για τη διαστολική.
Υπάρχουν δύο τύποι αντί-υπερτασικής αγωγής, η υγιεινοδιαιτητική και η φαρμακευτική αγωγή.

Υγιεινοδιαιτητική αγωγή: Διαιτητικές αλλαγές, αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, περιορισμός κατανάλωσης αλατιού και οινοπνεύματος, αύξηση της σωματικής άσκησης, έλεγχος των ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων και του άγχους. Η τροποποίηση των συνθηκών ζωής είναι απαραίτητη, τόσο στην πρόληψη όσο και στη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης.

Φαρμακευτική αγωγή: Η επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου και της σωστής δοσολογίας πρέπει να γίνεται πάντα από γιατρό. Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να εφαρμόζεται σταθερά και να μην αλλάζει ή να διακόπτεται χωρίς ιατρική συμβουλή.


Τέλος, τα υπερτασικά άτομα θα πρέπει να ελέγχουν τη χοληστερίνη και το σάκχαρο αίματος και να μην καπνίζουν. Οι παράγοντες αυτοί επιδεινώνουν σημαντικά τις συνέπειες της υπέρτασης.

Οδηγίες Πρόληψης:

• Ελέγχετε τακτικά την αρτηριακή σας πίεση
Σε φυσιολογικούς (<120/80 mm/Hg) κάθε 2 χρόνια
Σε προ-υπετασικούς (120-139/80-89 mm/Hg) κάθε χρόνο

• Διατηρήστε το βάρος σας στα φυσιολογικά επίπεδα, ώστε η πίεση να παραμένει χαμηλή

• Ελαττώστε την πρόσληψη αλατιού. Αποφεύγετε να τρώτε μεγάλες ποσότητες αλατισμένων φαγητών, όπως αλλαντικά, σνακ, ξηρούς καρπούς, τηγανιτές πατάτες κ.λ.π., ειδικά αν ανήκετε στα άτομα που το νάτριο αυξάνει την αρτηριακή πίεση

• Τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά
Οι πατάτες, τα καρότα, τα βερίκοκα, οι μπανάνες και τα μήλα είναι πλούσια σε κάλιο, το οποί μειώνει την αρτηριακή πίεση

• Μειώστε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ γιατί συχνά προκαλεί αύξηση της πίεσης

• Κόψτε το κάπνισμα

• Μάθετε να χαλαρώνετε και αποφύγετε το υπερβολικό άγχος

• Αθλείσθε τακτικά. Η σωματική άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους μείωσης της υπέρτασης 

ΠΡΟΛΗΨΗ AIDS

Ο ιός του AIDS που ονομάζεται και ιός HIV ή ιός της ανθρώπινης ανοσολογικής ανεπάρκειας, μολύνοντας τον ανθρώπινο οργανισμό, καταστρέφει σταδιακά το αμυντικό ή ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα να τον αφήνει εκτεθειμένο σε βαριές λοιμώξεις ή διάφορες μορφές καρκίνου. 

Από το 1981 που πρωτοεμφανίστηκε ο ιός έως σήμερα, επιστήμονες σ’ όλο τον κόσμο αγωνίζονται εντατικά κατά του AIDS. Γνωρίζουμε πολλά για τον ιό και είναι απολύτως γνωστό το πως προκαλείται και πως προλαμβάνεται η μόλυνση. 

Δυστυχώς δεν έχει ακόμη παρασκευαστεί εμβόλιο και δεν υπάρχει θεραπεία αποτελεσματική για τη νόσο. Όμως, πολλές από τις εκδηλώσεις της λοίμωξης αντιμετωπίζονται, και οι φορείς της νόσου εμφανίζουν τα συμπτώματα της ασθένειας πολλά χρόνια μετά τη μόλυνσή τους. Ακόμα, η επιβίωση των ασθενών με AIDS, με τη χρήση φαρμάκων όπως το ΑΖΤ, έχει παραταθεί και έχει καλυτερεύσει η ποιότητα της ζωής τους. 

Το AIDS δεν περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο σύστημα του οργανισμού. Μπορεί να εκδηλωθεί με πολλές μορφές και οι άρρωστοι αντιμετωπίζονται ανάλογα με την κλινική εικόνα που παρουσιάζουν. 

Ο ιός, μολύνοντας τον άνθρωπο, τον καθιστά φορέα για όλη του τη ζωή. Ο φορέας δεν παρουσιάζει συμπτώματα και είναι άτομο ικανό για κοινωνική δραστηριότητα έχοντας κάθε δικαίωμα να συνεχίσει την επαγγελματική και κοινωνική του ζωή ανάμεσά μας. Οι φορείς, όπως και οι ασθενείς, μπορούν να μεταδώσουν τον ιό στους άλλους, με τρεις συγκεκριμένους τρόπους: 

1. Με τη σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική ή στοματική) τόσο μεταξύ ατόμων του αντιθέτου φύλου, όσο και μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου

2. Με το αίμα, όταν αίμα μολυσμένου ατόμου εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος του άλλου

3. Από τη μολυσματική μητέρα στο νεογνό κατά την κύηση, τον τοκετό και τον θηλασμό

Δηλαδή, ο ιός του AIDS μεταδίδεται με το αίμα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά και το μητρικό γάλα.

Το αίμα που χρησιμοποιείται για μετάγγιση από το 1985 ελέγχεται και στη χώρα μας πολύ προσεκτικά για τον ιό του AIDS. Έτσι σήμερα, πρακτικά, μόνον στις χώρες του Τρίτου Κόσμου υπάρχει δυνατότητα μετάδοσης του ιού από το προς μετάγγιση αίμα.
 

4. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΩΝ

http://www.neahygeia.gr/prolipsi/

 

Κώστας Σφλώμος

Καθηγητής Tμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων Τ.Ε.Ι. Αθηνών

Η εμφάνιση και η αντιμετώπιση του καρκίνου είναι ζήτημα πολυπαραγοντικό. Μεταξύ των παραγόντων οι οποίοι υπεισέρχονται στο παραπάνω ζήτημα, η διατροφή κατέχει πρωτεύουσα θέση. Οι σύγχρονες επιστημονικές απόψεις τεκμηριώνουν, συστηματικά, την αιτιατή σχέση διατροφής και καρκίνου σε ποσοστά τα οποία κυμαίνονται από 30 έως 40%, αναλόγως με τη μορφή-τύπο της ασθένειας και τη συνύπαρξη ορισμένων άλλων παραγόντων διαβίωσης οι οποίοι δρουν συνεργιστικά (οινόπνευμα, κάπνισμα, ραδιενεργά κατάλοιπα κλπ.).

Δεδομένης της πολυπλοκότητας, σε πολλές δε περιπτώσεις της άγνοιας, των μηχανισμών εμφάνισης και εξέλιξης των διαφόρων καρκίνων, καθώς και της στήριξης των παραπάνω απόψεων σε επιδημιολογικές –κυρίως- μελέτες, η ανάλυση του ζητήματος και της σχέσης “τρόφιμο-καρκινογένεση”, είναι ιδιαίτερα επίπονη και για ορισμένα θέματα, παραμένει στο επίπεδο της θεωρητικής προσέγγισης. Η προσέγγιση αυτή καθίσταται ακόμη δυσκολότερη όταν κανείς επιχειρεί να καλύψει το θέμα από βιολογική, χημική, διατροφική, τεχνολογική άποψη, χωρίς να αγνοεί τη συμμετοχική δράση της ιατρικής και φαρμακευτικής επιστήμης. Παράδειγμα: η προστατευτική – αντικαρκινική δράση ορισμένων ουσιών, που εντοπίζονται σε εκχυλίσματα ορισμένων φαρμακευτικών / αρωματικών φυτών (φλαβονοειδή).

Από την άλλη μεριά, η σχέση “διατροφή-καρκίνος”, περιλαμβάνει και πολλούς παράγοντες οι οποίοι αναστέλλουν την εμφάνιση και εξέλιξη των νόσων (καρκίνων). Η ανάλυση της προληπτικής ή “αντικαρκινικής” δίαιτας πρέπει, επίσης, να γίνεται συστηματικά και προσεκτικά. Υπάρχουν, όντως, πολλά συστατικά τροφίμων τα οποία μπορούν να διαμορφώσουν ένα “αντικαρκινικό” διαιτολόγιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην κατηγορία αυτή των συστατικών, αποτελούν τα αντιοξειδωτικά, τα οποία δεσμεύουν τις καρκινογόνες ελεύθερες ρίζες, η κυτταρίνη, οι πηκτίνες, ορισμένες βιταμίνες κλπ.

Παρά, λοιπόν, τον πολυπαραγοντισμό και την πολυπλοκότητα της σχέσης “διατροφή-καρκίνος”, επιχειρείται συχνά και μόνο για λόγους “επικοινωνιακούς” (κυρίως από άτομα τα οποία δεν έχουν, καν, στοιχειώδεις γνώσεις στα παραπάνω επιστημονικά πεδία) η προσέγγιση, ανάλυση και διατύπωση θέσεων επί ορισμένων θεμάτων τα οποία-αν μη τι άλλο- απέχουν πολύ από το σοφό ρητό “μηδέν άγαν” το οποία πρέπει να τηρείται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, για τα τρόφιμα και τη διατροφή μας. Συνέπειες αυτών των “ερασιτεχνικών” ή “επικοινωνιακών” προσεγγίσεων του θέματος είναι η σύγχυση και οι αδικαιολόγητες φοβίες, που δημιουργούνται στους καταναλωτές, περιπλέκουν ακόμα περισσότερο το ζήτημα και οδηγούν, πολλές φορές, σε αντίθετα αποτελέσματα, άρνηση και αδιαφορία.

Στην παρούσα εισήγηση, η ανάλυση ορισμένων παραγόντων επιχειρείται με γνώμονα τη σαφέστερη παροχή ενημέρωσης για τους κυριότερους ή πλέον “γνώριμους” παράγοντες οι οποίοι υπεισέρχονται στη σχέση: διατροφή-καρκίνος.

Ενδεικτικά λοιπόν προσεγγίζονται, εισαγωγικά, τα θέματα:

  • Ελλιπής διατροφή και υπερσιτισμός, ως αιτίες καρκίνων – Ανακατατάξεις στη “διατροφική πυραμίδα”
  • Φυσικά καρκινογόνα φυτών (νιτρικά – νιτρώδη άλατα, συκασίνη, σαφρόλη, υδραζίνη) κ.α.
  • Καρκινογόνες ουσίες προερχόμενες από μύκητες και βακτηρίδια (μυκοτοξίνες – αφλατοξίνες – ωχρατoξίνη Α, βακτηριδιακή αναγωγή νιτρικών σε νιτρώδη)
  • Σχηματισμός καρκινογόνων ενώσεων κατά τις επεξεργασίες των τροφίμων και τη συντήρηση:

    1. θερμικές (προϊόντα πυρόλυσης-πολυπυρηνικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες – βενζοπυρένιο – παράγωγα ιμιδαζοκινολίνης – προϊόντα Maillard – trans λιπαρά οξέα ή TFA)
    2. ζυμώσεις και άλλες τεχνολογικές παρεμβάσεις (μεθανόλη – ξυλόπνευμα, πρόσθετα-Ex, τα ζητήματα: των νιτρωδών στα αλλαντικά, του καραμελλοχρώματος, του Sudan, του σαφρόν κ.α. χρωστικών (Ε100-199) για τις βαφές, της σακχαρίνης και του βενζοϊκού στα αναψυκτικά/προϊόντα “light”, ραδιολυτικά προϊόντα/ακτινοβολημένα τρόφιμα).
  • Υπολείμματα αγροτικών παρεμβάσεων “από το χωράφι στο ράφι” (γεωργικά φάρμακα, το ζήτημα του DDT και γενικότερα του χλωρίου, των οργανοφωσφορικών φυτοφαρμάκων, του βρωμιούχου μεθυλίου ως εντομοκτόνου και του ακετυλενίου για την τεχνητή ωρίμανση σε μπανάνες-εσπεριδοειδή, ορμόνες).
  • “Αντικαρκινικά” συστατικά και δίαιτα (αντιοξειδωτικά και τσάι, λυκοπένιο και τομάτες, καροτένια – βιταμίνες Α και C σε φρούτα και λαχανικά, άπεπτες ίνες και κυτταρίνη σε προϊόντα ολικής αλέσεως, μικροοργανισμοί-ένζυμα και προβιοτικά, πολυφαινόλες- ρεσβερατρόλη και κόκκινο κρασί).

Εξετάζοντας λοιπόν, τους παραπάνω παράγοντες και συστατικά τροφίμων, με την προϋπόθεση της σωστής και τεκμηριωμένης ενημέρωσης, μπορούμε να προχωρήσουμε στη σύνθεση ενός πλέον υγιεινού διαιτολογίου. Το διαιτολόγιο αυτό θα πρέπει -κατά το δυνατό- να ακολουθεί τους εξής κανόνες/οδηγίες :

  • Ποικιλία τροφών. Διασπορά επικινδυνότητας.
  • Τρόφιμα πιο κοντά στη φυσική τους κατάσταση.
  • Τρόφιμα σωστά και ήπια επεξεργασμένα και συντηρημένα.
  • Τήρηση της μεσογειακής δίαιτας-νέας διατροφικής πυραμίδας και Άσκηση.
  • Πολλά φρούτα και λαχανικά.
  • Πολύ νερό.
  • Λίγο κρασάκι (ιδιαίτερα κόκκινο).
  • Τήρηση των σοφών ρήσεων:
    “μέτρον άριστον”, “δεν τρώμε τον αγλέο(υ)ρα” & don’t panic

Η παρακάτω παρουσίαση είναι σε μορφή Adobe Acrobat (pdf). Για να εμφανιστεί πρέπει να έχετε εγκαταστήσει τον Acrobat Reader στον υπολογιστή σας. (Λήψη του Acrobat Reader)

K.Sflomos

Μιχάλης Γύρας

Γιατρός – Λογοτέχνης

– Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο, που κινείται και στοχάζεται.

– Ο άνθρωπος διαλογίζεται, έχει νου, έχει λογική, κάνει σκέψεις που βάζουν σε τάξη τα δρώμενα.

– Τα ζώα δεν διαθέτουν λογική, δεν διαλογίζονται, δεν είναι κοινωνικά, δεν γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν και πεθαίνουν ήρεμα ατάραχα.

– Ο άνθρωπος το πιο εξελιγμένο ζώο της φύσης, είναι βιοψυχοκοινωνικό ζώο. Γνωρίζει ότι θα πεθάνει και απ’ αυτό εκπορεύονται όλοι οι πανικοί και σι φοβίες του επικειμένου θανάτου του.

– Εν αρχή ην ο λόγος.

– Λόγος, έναρθρος, διαλογίζομαι, συζητώ, αντιλαμβάνομαι αλήθειες, που ξεπερνούν τις γνώσεις των αισθήσεων.

– Φοβάμαι , προσαρμόζομαι, υποτάσσομαι, αγανακτώ, επαναστατώ, ερωτεύομαι.

– Ο έρωτας είναι η πηγή της αληθινής ζωής.

– Είναι ευτυχία, γιατί αφήνεις το παράλογο να ζήσει.

– Δεν ζυγιάζεις, δεν μετράς, δεν παρατηρείς, δεν βολεύεσαι, αφήνεις το φυλλοκάρδι της καρδιάς σου ν’ ανθίσει, όπως διακυρήσσει ο Καζαντζάκης.

– Ο άνθρωπος σαν βιοψυχοκοινωνική οντότητα κυριαρχείται από τα τέσσερα Σ:

         Σκέψης

         Συναίσθημα

         Σώμα

         Συμπεριφορά

  Το ένα Σ επηρεάζει το άλλο. Τα συναισθήματα βασικά είναι πέντε:
  ο φόβος, ο θυμός, η χαρά, η λύπη, η αγάπη.

– Τα συναισθήματα είναι ο εαυτός μας, είναι τα γονίδια μας, είναι το ασυνείδητο μέρος της ύπαρξης μας, είναι η μοίρα μας, το πεπρωμένο μας που μας καθοδηγεί σ’ όλη μας τη ζωή. Μας παρασύρει σε συμπεριφορές πέρα από τη συνειδητή βούλησή μας.

– Υπάρχει ελεύθερη βούληση; η είμαστε έρμαιοι του εαυτού μας;

– Μεγάλο και άλυτο φιλοσοφικό ερώτημα.

– Μπορεί η λογική, ο νους να ελέγχει, να τιθασεύει τα συναισθήματα, ή οι αντανακλαστικές συμπεριφορές που κουβαλάμε, μας οδηγούν σε συμπεριφορές και βιώματα πέρα από τη θέληση μας;

– Εγώ πιστεύω πως σι γενναίοι ερωτεύονται.

– Για να ερωτευτείς πρέπει να έχεις θάρρος και τόλμη.

– Όταν υπολογίζεις, φοβάσαι, δειλιάζεις, υποτάσσεσαι στη μοίρα σου και περνάει η ζωή ανέραστη, ανούσια.

– Υπάρχουν τέσσερις λέξεις στην ελληνική γλώσσα που έχουν τη λέξη ουσία: Παρουσία – περιουσία – εξουσία – συνουσία.

– Υπάρχει και μια πέμπτη λέξη η πεμπτουσία όταν πετύχει η ερωτική συνεύρεση.

– Στο θέμα του σαρκικού έρωτα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τις διάφορες έννοιες του σεξισμού και του ερωτισμού.

– Ο σεξισμός μ’ όλες τις προεκτάσεις του, καθ’ άλλους διαστροφές, είναι μια ορμέμφυτη ανάγκη τέρψης του σώματος που δεν ταυτίζεται με τον έρωτα.

– Ο έρωτας είναι μια υπερθυμία ψυχική που θέλει τη σαρκική ολοκλήρωση για να προσφέρει αγάπη και ηδονή.

– Ο σεξισμός αποσκοπώντας μονό στη σαρκική ηδονή, αφήνει πολλές φορές συναισθηματικές πληγές δυσεπούλωτες.

– Ο έρωτας είναι η πηγή της ζωής.

– Σ’ όλες τις κοσμογονίες που έχουν διατυπωθεί, είναι η ζωή και η τέρψης της ψυχής και του σώματος, που καρπίζει φέρνοντας στη ζωή απογόνους.

– Αφήνει και ο έρωτας πληγές, γιατί σαν παράλογη κατάσταση πολλές φορές ερωτευόμαστε λάθος ανθρώπους.

– Το υπέροχο και ιδανικό, αλλά συνάμα εξαιρετικά σπάνιο, είναι η αμοιβαιότης στον έρωτα.

– Στη μυθολογία, στις αρχαίες τραγωδίες, αλλά και στη ζωή μας, βιώνουμε η γινόμαστε κοινωνοί ερώτων που φθάνουν τους ανθρώπους στα άκρα.

– Ο Αχιλλέας ερωτεύτηκε την Πολυξένη και πήγε στα ανάκτορα της Τροίας για να τη ζητήσει για γυναικά του, αλλά ο επίσης ερωτοχτυπημένος Πάρις τον φόνευσε και η Πολυξένη αυτοκτόνησε πάνω στο σώμα του αγαπημένου της.

– Ο αντιγραφέας Σαίξπηρ έφτιαξε τον Ρωμαίο και την Ισυλιέτα.

– Ο Σοφοκλής λέει στην Αντιγόνη “o δ’ έρως μέμηνεν” η λέξη μέμηνεν πηγάζει από το ρήμα μαίνομαι, που υποδηλώνει μανία, που η ψυχιατρική επιστήμη την κατατάσσει στις ψυχώσεις, (μανιοκατάθλιψη).Υποστηρίζει ότι μια χρόνια κατάθλιψη μεταπίπτει στη φάση της μανίας με ανεξέλεγκτη ανθρώπινη συμπεριφορά.

– Εγώ θα έλεγα ότι ο έρωτας δεν είναι μανία, αλλά μια υπέροχη υπερθυμία που οδηγεί τον άνθρωπο σε θεϊκή διάσταση ψυχικής και σωματικής ανάτασης.

– Το συναίσθημα ότι ο έρωτας θα διαρκέσει αιώνια, ανεβάζει τον άνθρωπο στα ουράνια.

– Μια αύρα απόλυτης ευχαρίστησης στα βιώματα του ερωτευμένου αποτυπώνεται στη μορφή του, το πρόσωπο του προσλαμβάνει μια λάμψη ευτυχίας.

– Το συναίσθημα της αναμονής, προσμονής του αγαπημένου του, τον αναστατώνει, τον διαταράσσει σε υπέρμετρο βαθμό.

– Ο έρωτας γεννάει και παθολογικές, υπερβολικές συμπεριφορές, ζήλειας και ανυπόφορης κτητικότητας.

– Ο ερωτευμένος φθάνει στο σημείο να ερωτεύεται και τα ελαττώματα του δικού του.

– Ο έρωτας λυτρώνει τον άνθρωπο από τις φθοροποιές σκέψεις του μάταιου, του πρόσκαιρου, της φθοράς και του επικειμένου θανάτου.

– Μόνο ο έρωτας φονεύει το θάνατο.

– Μόνο ο έρωτας είναι ζωή ολόκληρη.

– Ζωή άφθαρτος

– Ζωή αιώνια.

Άγγελος Κανιούρας

Φαρμακοποιός

Ζήτησα από το χρόνο
τις στιγμές που ήμουν μόνος.
Παράγγειλα στο πόθο τη σιωπή
και λύγισα ό,τι πιο ήρεμο είχα μέσα μου.
Δουλεύοντας στα ήσυχα απόβραδα
είδα το χάος της ψυχής μου!
Ποτέ δεν υπήρχα για μένα,
ποτέ δεν υπήρχα σαν να μην γεννήθηκα ποτέ
και όμως ζήτησα τα πάντα.
Σαν ένα μικρό παιδί κλαψούριζα
λες και δεν είχα χέρια να το πιάσω.
Στον απόηχο σχεδίασα τη Θάλασσα και την Προσπέρασα
μα όσο και αν ήθελα να φύγω
κάθε φορά που άνοιγα τα μάτια
διαπίστωνα πως ήμουν εδώ
στον ίδιο βαλτωμένο δρόμο.
Τι κι αν πόθησα ελπίδες και λάγνες στιγμές!
Τι κιαν τόλμησα να γευτώ τα πάντα στη φαντασία μου!
Τι κι αν τούτη τη βουή της πόλης δεν την αντέχω.
Τούτα τα σταυροδρόμια όπου και πάω με προστάζουν και μ’ ακολουθούν.
Στην απέναντι όχθη η Τέλενδος με κοιτάζει
στις πλαγιές της οι αναρριχητές στα φεγγάρια γράψανε μια λέξη
μα εγώ σιωπηλός μες’ στη σιωπή
το χάρηκα πιο πολύ από εκείνους
γιατί η ψυχή μου ανέβαινε, όλο ανέβαινε
ίσα που άγγιξε τον ουρανό.
Αλήθεια πόσο με γεμίζουν τα όνειρα!
Αλήθεια πόσο ανεβαίνω μαζί τους στα απέραντα του σύμπαντος
γυρεύοντας τον άλλο μου εαυτό
που ανδρεύει μόνο πίσω από την κουρτίνα!


Ζήτησα από το χρόνο τις στιγμές που ήμουν μόνος.
Δεν είχα μολύβι να γράψω και όλα τα ξέχασα.
Στη ζωή ό,τι γίνεται γράφεται
κι ό,τι μένει βαλτώνει.
Από τις κορφές
κατέβηκα μόνο και μόνο γιατί νοστάλγησα
και δεν με νοιάζει πια και αν πεθάνω
πάνω στην πλάκα μου μόνο θα γραφεί ό,τι έζησα σαν βάλτος και θύμα.
Στα μνημεία των αγγέλων δεν γράφονται
οι βοές των πόθων
ούτε οι καημοί στις Κυριακές.
Στα μνημεία των Αγγέλων
οι πνοές σαλεύουν ήσυχα, όπως την προηγούμενη ζωή.

Κάλυμνος 4:20 πρωί 6-8-2005

Γεώργιος Ραφτόπουλος

Φαρμακοποιός

ΟΝΕΙΡΑ ΘΕΡΙΝΗΣ ΝΙΟΤΗΣ

Περίσσευε η χούφτα ενός κεραμιδιού
για τα γινωμένα όνειρα της νιότης
-κι ας ήταν κάποτε μικρή να τα χωρέσει
τ΄ ουρανού η αγκαλιά-
Δεν διέσχισα ωκεανούς, πέλαγα ξωτικά
παρά μονάχα
μερικές λακκούβες με λασπόνερα
στους χαμόδρομους της γειτονιάς.
Δεν άκουσα τα μαραμπού
παρά μονάχα
τα κλαψουρίσματα πεινασμένων σπουργιτιών.
Κι αυτός ακόμα ο μεγάλος έρωτας
συντρίμμια κι ερείπια.
Σύρθηκα πάνω τους κατάσαρκα, ματωμένος
για να σώσω μια μαργαρίτα που φυλλορροούσε.
Οι κοινωνικές συνάξεις
δίχως καυτερά φώτα και σαλόνια.
Το μουρμουρητό των ταβερνείων
γαργαλούσε την παχιά τσίκνα.
Πάνω στη λαδόκολλα
μπερδεύονταν
απ΄ τις ελιές τα κουκούτσια
με τα ψίχουλα και το χυμένο κρασί
τα τρίμματα χαλβά με κανέλα
και τα κόκαλα απ΄ τον τηγανητό μπακαλιάρο.
Αμήχανα έσκιζα το χαρτί
και γρατζουνούσα την ψίχα του τραπεζιού
καθώς ο παφλασμός της μνήμης
μ΄ έστελνε πίσω, χωρίς κουπιά πλέον
στα όμορφα λιμανάκια της νιότης
απ΄ όπου είχα ξεκινήσει.

Σημείωση:

Στην εκδήλωση αυτή έγινε και η ομιλία του κ. Σφλώμου με θέμα “Διατροφή και Καρκίνος” η οποία είχε αναβληθεί στην προηγούμενη εκδήλωση της Χαλκίδας. Μπορείτε να τη βρείτε στη σχετική ενότητα της ιστοσελίδας.