Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου αποτελούν η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία, η κολπική μαρμαρυγή, η στεφανιαία νόσος, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και το αυξημένο άγχος – Πότε και ποιός πονοκέφαλος είναι επικίνδυνος
Του Γεώργιου Τσιβγούλη, MD, PhD, Καθηγητή Νευρολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Διευθυντής Β’ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, ΠΓΝ «Αττικόν», Πρόεδρος Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας
και της Λίνας Παλαιοδήμου, MD, Νευρολόγου, Υποψήφιας Διδάκτορος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) προκαλείται από τη μείωση / διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο (ισχαιμικό ΑΕΕ – στο 80% των περιπτώσεων) ή τη ρήξη ενός εγκεφαλικού αγγείου και ανάπτυξη ενός ενδοεγκεφαλικού αιματώματος (αιμορραγικό ΑΕΕ – στο 20% των περιπτώσεων). Αποτελεί τη δεύτερη αιτία θνητότητας και την πρώτη αιτία μακρόχρονης αναπηρίας παγκοσμίως.1 Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ΑΕΕ αποτελούν η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία, η κολπική μαρμαρυγή, η στεφανιαία νόσος, η παχυσαρκία και το κάπνισμα. Επιπρόσθετα, όπως συμβαίνει και σε άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις, το αυξημένο άγχος σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα για εμφάνιση τόσο ισχαιμικού όσο και αιμορραγικού ΑΕΕ.2 Μάλιστα, η σχέση άγχους και ΑΕΕ φαίνεται πως δεν είναι μόνο δευτερεύουσα μέσω της ανάπτυξης ή επιδείνωσης των παραγόντων κινδύνου που αναφέρθηκαν.3 Περαιτέρω μηχανισμοί που αφορούν στην αυξημένη φλεγμονή του τοιχώματος των αγγείων, την επίταση του οξειδωτικού στρες και τη διαταραχή της ανοσολογικής απάντησης φαίνεται να εμπλέκονται στη συσχέτιση άγχους και ΑΕΕ.4
Τα κύρια συμπτώματα
Τα κύρια συμπτώματα με τα οποία μπορεί να εκδηλωθεί ένα ΑΕΕ είναι η αιφνίδια αδυναμία των άκρων, η πτώση γωνίας στόματος και η διαταραχή της ομιλίας. Στην περίπτωση που ένας ασθενής εμφανίσει οξέως τέτοια συμπτωματολογία θα πρέπει άμεσα να αναζητήσει ιατρική βοήθεια, με στόχο τη γρήγορη διάγνωση και αντιμετώπιση. Ιδίως στις περιπτώσεις των ισχαιμικών ΑΕΕ, είναι πλέον διαθέσιμες επείγουσες θεραπείες επανακαναλοποίησης του αποφραγμένου αγγείου και η χορήγησή τους σχετίζεται με σημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες λειτουργικής ανεξαρτησίας των ασθενών.5 Ωστόσο, οι θεραπείες αυτές είναι χρόνο-ευαίσθητες και για αυτό το λόγο είναι σημαντικό οι ασθενείς να μην υποτιμούν τα συμπτώματά τους και έγκαιρα να προσέρχονται στις υγειονομικές δομές.
Ο πονοκέφαλος είναι λιγότερο τυπική εκδήλωση ΑΕΕ. Ωστόσο, η αιφνίδια εμφάνιση πονοκεφάλου, με μεγάλη ένταση και απότομη έναρξη σαν κεραυνός, ιδίως σε ασθενή χωρίς προηγούμενο ιστορικό, είναι σύμπτωμα που χρειάζεται επείγουσα διερεύνηση, με στόχο τον αποκλεισμό ενδοεγκεφαλικής ή υπαραχνοειδούς αιμορραγίας.6 Ο πονοκέφαλος στο ισχαιμικό ΑΕΕ εμφανίζεται σε ένα ποσοστό μεταξύ 7-34% και έχει λιγότερο τυπικά χαρακτηριστικά.7 Συνήθως είναι ήπιας ή μέτριας έντασης, χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα πίεσης στο κεφάλι, αλλά τις περισσότερες φορές συνυπάρχει και επιπλέον εστιακή συμπτωματολογία (όπως είναι η αδυναμία άκρων που προαναφέρθηκε).
Εκτεταμένη διερεύνηση
Σε κάθε περίπτωση, μετά την αντιμετώπιση του ασθενούς με ΑΕΕ στην οξεία φάση, θα πρέπει να γίνει εκτεταμένη διερεύνηση για τη διαπίστωση του υποκείμενου μηχανισμού. Η αιτιοπαθογενετική ταξινόμηση ενός ΑΕΕ μπορεί να συνεισφέρει στην περαιτέρω εξατομικευμένη θεραπεία του ασθενούς, με στόχο τη δευτερογενή πρόληψη.8 Σε γενικές γραμμές, συστήνεται η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου και η μακρόχρονη θεραπεία με αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά φάρμακα αναλόγως των ενδείξεων. Εκτός όμως από τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, είναι σημαντική και η τροποποίηση του τρόπου ζωής από τη μεριά του ασθενή. Η διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ, η ισορροπημένη διατροφή, η απώλεια βάρους και η άσκηση είναι ουσιώδεις αλλαγές που καλούνται οι ασθενείς με ΑΕΕ να υιοθετήσουν.9,10 Μάλιστα, οι αλλαγές αυτές και ο ισορροπημένος τρόπος ζωής μπορούν να συνεισφέρουν περαιτέρω και στη μείωση του άγχους, με αποτέλεσμα τη γενικότερη ποιότητα ζωής του ασθενούς με ΑΕΕ.11
